بررسی تطبیقی اوصاف الهی از منظر «التوحید» شیخ‌صدوق و ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار و عضو هیأت علمی گروه فلسفه دانشگاه قم

2 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه قم

چکیده

این مقاله اوصاف الهی را از منظر شیخ صدوق با مراجعه به کتاب «التوحید» ایشان و صدرالمتألهین مورد بررسی قرار داده است. شیخ صدوق و ملاصدرا از جمله متفکرانی هستند که با رویکردهای متفاوتی به بحث اوصاف الهی به صورت گسترده، پرداخته‌اند. شیخ صدوق، روایاتی را که در مورد اوصاف الهی از معصومین: مطرح شده است، در کتاب «التوحید» گردآوری و متناسب با نظام فکری خود، گزینش نموده است. ملاصدرا نیز بر اساس مبانی فلسفی خود که متناسب با قرآن و روایات است، مبحث اوصاف الهی را مطرح و ارائه نموده است. اساس بحث اوصاف الهی در نظریات شیخ صدوق و حکمت صدرایی، بر پایه‌ توحید و عینیت ذات و صفات، مبتنی شده است. به این ترتیب، این دو دیدگاه، اوصاف کمالی ذاتی مانند: علم، اراده‌و قدرت را عین ذات الهی دانسته‌اند و هر آنچه را که با ذات حق تعالی، ناسازگار است از ساحت مقدسش مبرّا نموده‌اند. بنابراین با بررسی تطبیقی و نشان دادن نزدیکی نکات مطرح شده در روایات معصومین: و دیدگاه‌های مؤسس حکمت متعالیه که در اصل، تشریح سخنان معصومین: در قالب نظام فلسفی خود است و همچنین با صرف نظر از اختلاف دیدگاه‌های شیخ صدوق و ملاصدرا، تبیینی جامع از اوصاف الهی ارائه شده است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/1490223
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1083166

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Divine Attributes Using the Work of Mulla Sadrā and Shaykh Saduq, “Al-Towhid”

نویسندگان [English]

  • askar dirbaz 1
  • Sakīneh Dashtakī 2
1 Associate Professor and Faculty member of Philosophy department, University of Qom
2 MA of Islamic Philosophy and Theology, University of Qom
چکیده [English]

Shaykh Saduq and Mulla Sadrā, “Al-Towhid”. Shaykh al-Saduq and Mulla Sadrā are among those thinkers whom had broadly discussed the Divine Attributes from different perspectives. Shaykh Saduq has selected some narrations from the Infallible Imams addressing such using his own system of thought in his book called “Al-Towhid”. Mulla Sadrā also has addressed this matter based on his own philosophical foundations which is in line with the Quran and the Narrations. The essence and base of Divine Attributes topic has been built based on Monotheism and the sameness of Essence and Attributes in Shaykh Saduq and Sadrā’s view. In this way, these two viewpoints, consider Attributes of Perfection such as knowledge, will, power and … just like the Divine Essence and would reject anything which is incompatible with the Essence of the Almighty. Therefore through a comparative study and expressing the close ties between the points mentioned in narrations from the Infallibles (A.S) and viewpoint of the founder of Transcendent Theosophy (al-hikmah al-muta’liyah) which in reality is the explanation of the Infallibles’ words in philosophical framework and also by overlooking the differences of the two viewpoints, a comprehensive explanation of Divine Attributes has been presented.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The Necessary Being
  • Divine Attributes
  • Al- Towhid
  • Shaykh Saduq
  • Mulla Sadrā

مراجع

-         جوادی آملی، عبدالله(1372)، شرح حکمت متعالیه اسفار اربعه، ج6، چ1، انتشارات الزهرا، تهران.
-         ____________(1375)، رحیق مختوم؛ ج1، اسراء، تهران.
-         خامنه‌ای، محمد(1383)، حکمت متعالیه و ملاصدرا، چ1، تک، تهران.
-         خرمیان، جواد(1391)،  قواعد عقلی در قلمرو روایات، دفتر سوم، چ1، پژوهش و نشر سهروردی، تهران.
-         سبزواری، هادی(1386)، شرح منظومه، تحقیق: محسن بیدارفر، بیدار، تهران.
-         سبحانی، جعفر(1375)،  فرهنگ علوم فلسفی و کلامی، کبیر، تهران.
-         شیرازی، محمد بن ابراهیم(1380)، مفاتیح الغیب، ج 1، تعلیق: محمد خواجوی، انجمن حکمت و فلسفه ایران، تهران.
-         _______________(1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار الاربعة العقلیة، ج2، دارالاحیاء التراث، بیروت.
-         _______________( 1387)، المظاهر الالهیة فی اسرار العلوم الکمالیه، چ1، بنیاد حکمت صدرا، تهران.
-         _______________( بی‌تا)، المظاهر الالهیة، تحقیق: سیدجلال‌الدین آشتیانی، دانشگاه مشهد، مشهد.
-          _______________(1380)، المبدأ و المعاد،تصحیح: جلال الدین آشتیانی، چ3، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
-         _______________(1422)، شرح الهدایة الاثیریة، محمدمصطفی فولادکار، موسسه التاریخ العربی، بیروت.
-         ______________ (1362)، رسائل فلسفی، تصحیح: جلال الدین آشتیانی، چ2، دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
-         ______________(1386)،  شواهد الربوبیة، مترجم: علی بابایی، مولی، تهران.
-         _______________(1420ق)، العرشیه، تصحیح: محمد خلیل اللّبون فؤادکار، چ1، موسسة التاریخ العربی، بیروت.
-         _______________(1379)، اسفار اربعه، ج1، چ1، ترجمه: محمد خواجوی، مولی، تهران.
-         ______________(1420)، المشاعر، مقدمه هانری کربن، تعلیق محمدخلیل اللّبون، موسسة التاریخ العربی، بیروت.
-         _____________(بی‌تا)، الرسائل، مکتبة المصطفوی، قم.
-         طباطبایی، محمدحسین(1379)، تفسیر المیزان، ج 16، دار الکتب اسلامی، تهران.
-         _____________(1365)، رسائل التوحیدیه، حکمت، قم.
-         عبودیت، رسول(1386)، درآمدی به نظام حکمت صدرایی، ج2، انتشارات سمت، تهران.
-         محمد بن علی بن بابویه قمی(1378)، التوحید، مترجم: محمد علی سلطانی، ارمغان طوبی، تهران.
-         _______________(1398)، التوحید، تعلیق: سید هاشم حسینی، مکتبة الصدوق، تهران.
-         مصباح یزدی، محمد تقی(1389)، آموزش عقاید سه جلدی، چ43، شرکت چاپ و نشر بین الملل، قم.
-         هروی، محمد بن سعید(بی‌تا)، بحر الغرایب و منتخب الختوم، تهران.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار