نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• زهرا سرگزی ¹
• ابراهیم قاسمی ²

¹ دانشجوی دکتری وهابیت شناسی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران

² استادیار گروه مذاهب اسلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.

چکیده

علامه طباطبایی بر پایۀ برهان صدیقین در تقریر خاص خود، باور به وجود خداوند را تنها بر باور به نفی سفسطه استوار کرده و با چنین رویکردی، خداباوری را به ایده‌ای با بیشترین مخاطب جهانی تبدیل کرده است، اما وهابیت معاصر ـ هم چون اسلاف خویش ـ با چشم‌پوشی از تأمل عقلی دربارۀ وجود خداوند به بهانۀ اینکه هیچ انسانی وجود خداوند را منکر نیست، و با تقسیم‌بندی‌های استحسانی و نیز تفسیرها و تطبیق‌های ناروا نسبت به توحید در عبادت، فقط در آتش تکفیر نسبت به دیگر مسلمانان دمیده است. این پژوهش با مقایسۀ رویکرد علامه طباطبایی به مسئلۀ وجود خداوند، توحید ذاتی و توحید صفاتی با رویکرد محمد بن صالح العثیمین در تفسیر کتاب «التوحید» محمد بن عبدالوهاب به آن مسائل، با روش استنادی، تحلیلی به پیامدهای رویکرد العثیمین پرداخته و نشان داده است که ناتوانی وهابی‌ها از بررسی عقلی و فرافرقه‌ای مسئلۀ وجود خداوند، احتراز آن‌ها از تحلیل عقلی توحید ذاتی، و گریز از پاسخگویی به پرسش بنیادین توحید صفاتی به ناکارآمدی ایدۀ توحید در قرائت آنها انجامیده است؛ در مقابل، تأکید آن‌ها بر مصادیق توحید الوهیت نتیجه‌ای غیر از اخراج قاطبۀ مسلمانان از دایرۀ اهل توحید نداشته است.

کلیدواژه‌ها

• توحید
• شرک
• محمد بن صالح العثیمین
• علامه طباطبایی
• برهان صدیقین

موضوعات

• الهیات تطبیقی

عنوان مقاله [English]

A Critique of al-ʿUthaymīn’s Approach to Monotheism Based on the Monotheistic Views of ʿAllāma Ṭabāṭabāʾī

نویسندگان [English]

• Zahrāʾ Sargazī ¹
• Ibrāhīm Qāsimī ²

¹ Ph.D. Student in Wahhabism Studies, University of Religions and Denominations, Qom. Iran.

² Assistant Professor, Department of Islamic Denominations. University of Religions and Denominations. Qom. Iran (Corresponding Author)

چکیده [English]

   ʿAllāma Ṭabāṭabāʾī (Arabic: عَلامَّة طَباطَبائی), based on the ontological argument (romanized: Burhān-i Ṣiddiqīn) in his special statement, has based the belief in the existence of God only on the belief in the negation of sophistry, and he has turned theism into an idea with the largest global audience with such an approach, but contemporary Wahhabism, like its predecessors, by ignoring rational reflection on the existence of God under the pretext that no human being denies the existence of God, and with juristic preference divisions as well as well as improper interpretations and comparisons of monotheism in worship, have only fanned the fire of excommunicating (Arabic: تَکْفِیر, romanized: takfīr) in relation to other Muslims. This research has compared ʿAllāma Ṭabāṭabāʾī’s approach to the issue of the existence of God, intrinsic monotheism, and attribute monotheism with the approach of Muḥammad ibn Ṣāliḥ al-ʿUthaymīn (Arabic: مُحَمَّد بن صالِح الْعُثَیْمین) in the interpretation of Muḥammad ibn ʿAbd al-Wahhāb’s at-Tawḥīd book (Arabic: کِتاب الْتَّوْحید; romanized: Kitāb at-Tawḥīd, lit.: The Book of Oneness) to those issues, and then has addressed the consequences of al-ʿUthaymīn’s approach with the citation-analytical method and has shown that the inability of the Wahhabism to rationally and beyond sectarianism of the issue of the existence of God, their avoidance of the rational analysis of intrinsic monotheism, and their escape from answering the fundamental question about the monotheism of attributes has led to the inefficiency of the idea of monotheism in their reading, while their emphasis on the instances of monotheism has had no result other than the expulsion of all Muslims from the circle of the people of monotheism of divinity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Tawḥīd (Arabic: تَوْحِید‎
• lit.: oneness [of God])
• Shirk (Arabic: شِرْک
• lit.: polytheism)
• Muḥammad ibn Ṣāliḥ al-ʿUthaymīn (Arabic: مُحَمَّد بن صالِح الْعُثَیْمین)
• ʿAllāma Ṭabāṭabāʾī (Arabic: عَلامَّة طَباطَبائی)
• Ontological argument (romanized: Burhān-i Ṣiddiqīn)