نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

• علی فقیه

استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده علوم قرآنی بندرعباس، دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، بندر عباس، ایران.

چکیده

مسئله‌ای که در‌‌باره مباحث عصمت‌پژوهی مطرح است، لزوم بازشناسی و مشخص کردن تمایز دلایل عقلی عصمت انبیا از یکدیگر است. گاهی «دلیل وثوق» و «دلیل تنفیر» با هم خلط شده و هر دو یک دلیل واحد دانسته شده، در حالی‌که دلیل وثوق مربوط به حوزه شناخت و عقل است و دلیل تنفیر مربوط به حوزه گرایش و احساسات و ایجاد نفرت طبع است. گاهی دیگر «دلیل لزوم تبعیت از نبی» با دلیل تنفیر خلط شده است، درحالی‌که دلیل تنفیر، معصیت را سبب تنفیر و کاهش آرامش نفس مردم می‌داند، اما دلیل لزوم تبعیت از نبی، معصیت نبی را با اطاعت مطلق از ایشان منافی می‌داند، زیرا پیروی از معصیت جایز نیست. گاهی نیز «دلیل نقض غرض ارشاد مردم» با دلیل لزوم تبعیت از نبی خلط شده است. عمده تمرکز دلیل نقض غرض ارشاد بر روی اثبات عصمت از خطا و فراموشی و عصیان در تغییر عمدی وحی یا نرساندن وحی است، اما عمده تمرکز دلیل لزوم تبعیت از نبی بر روی اثبات عصمت از گناهان است. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی، تحلیلی درصدد تبیین تمایز این دلایل از یکدیگر و نشان دادن اشتباهاتی است که در این زمینه صورت گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• خلط دلایل عصمت
• دلیل نقض غرض
• دلیل لزوم تبعیت از نبی
• دلیل وثوق
• دلیل تنفیر

عنوان مقاله [English]

Recognition of Intellectual Proofs for ʿIṣma (Infallibility) (Arabic: العِصمَة) and Explanation of Their Differences From Each Other

نویسنده [English]

• ʿAlī Faqīh

Assistant Professor, Department of Qurʾān and Ḥadīth Studies, Faculty of Qurʾān Studies, Bandar Abbas, University of Qurʾān Sciences and Maʿārif, Bandar Abbas, Iran.

چکیده [English]

   The issue that arises about the issues of ʿIṣma (Arabic: العِصمَة, lit.: infallibility) studies is the need to recognize and distinguish the rational reasons for the ʿIṣma of the Prophets (Arabic: الْأنبیاء, al-ʾAnbiyāʾ) from each other. Sometimes, the reason of “Wuthūq” (Arabic: وُثوق, trust) and the reason of “Tanfīr” (Arabic: تَنْفیر, aversion) are conflated and considered as a single reason; whereas, the reason of Wuthūq pertains to the realm of knowledge and intellect, while the reason of Tanfīr relates to the sphere of inclination, emotions, and the generation of aversion. Sometimes, the reason for “the necessity of following the Prophet” is confused with the reason of “Tanfīr”, while the reason for “Tanfīr” indicates that disobedience (Arabic: مَعْصیة, romanized: Maʿṣīya, meaning disobedience) causes Tanfīr and reduces the peace of mind of people, but the reason for “the necessity of following the Prophet” indicates that the Prophet’s disobedience is contrary to absolute obedience to him, because it is not permissible to follow Maʿṣīya. Sometimes, the reason for “violation of the purpose of guiding the people” is confused with the reason of “the necessity of following and obeying the Prophet”. The main focus of the reason for “violating the purpose of guidance” is on proving al-ʿIṣma from al-Khaṭaʾ (Arabic: الْخَطَأْ, error), forgetfulness and ʿUṣyān (Arabic: عِصْیان, lit.: disobedience or refusal to obey) in deliberately changing the revelation or waḥy (Arabic: الوَحْی) or not communicating the revelation, but the main focus of the reason for “the necessity of following the Prophet” is on proving infallibility from sins. This research uses a descriptive and analytical method to explain the distinction between these reasons and show the mistakes that have been made in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

• Confusion of the reasons for ʿIṣma (Arabic: العِصمَة
• lit.: infallibility)
• The reason for the violation of the purpose
• The reason for the necessity of following and obeying the Prophet
• The reason of “Wuthūq” (Arabic: وُثوق
• trust)
• The reason of “Tanfīr” (Arabic: تَنْفیر
• aversion)