تناقض‌ نمایی عصیان و عصمت حضرت آدم «بررسی شبهات عصمت ناظر بر آیات دالّ بر معصیت آدم بر اساس تحلیل سید مرتضی و علامه مجلسی»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعه المصطفی العالمیه

2 دکتری فلسفه اسلامی و مدرس جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

عصمت انبیا از اصول مسلم و قطعی امامیه است، اما ظاهر برخی آیات قرآن که بر معصیت و خطای حضرت آدم دلالت دارد، موجب اشکال و شبهه در اصل عصمت انبیا شده است. این تحقیق، شبهات عصمت ناظر بر آیات دال بر معصیت و خطای آدم را براساس تحلیل سیدمرتضی و علامه مجلسی بحث و ارزیابی کرده است. آن دو بزرگوار باتوجه به ظواهر برخی آیات، حدود هفت شبهه را بر عصمت آدم و درنهایت عصمت همه انبیا، بررسی کرده و پاسخ گفته‌اند. تمامی این شبهات برگرفته از تعبیراتی مانند عصیان، غوایت، ظلم، توبه، لغزش، غفران و مخالفت با نهی الهی است که در قرآن نسبت به حضرت آدم به کار رفته است. آنچه از پاسخ سیدمرتضی و علامه مجلسی به دست می‌آید این است که بر اساس مبانی عقلی و نقلی امامیه اولاً مفاهیم و تعبیراتی مورداستدلال، معانی و کاربردهای متعدد دارد و تنها دال بر معصیت و گناه نیست. ثانیاً این مفاهیم از نوع مفاهیم مشکک‌‌ بوده و نحوه صدقشان بر مصادیق خود یکسان نیستند. ثالثاً عصیان حضرت آدم مخالفت با امر استحبابی و ترک اولی بوده است و چهارم اینکه به‌خاطر ادله قطعی بر عصمت انبیا، از ظواهر نصوص مورداستدلال، دست برداشته می‌شود. روش تحقیق، توصیفی، تحلیلی با رویکرد اجتهادی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Alleged Contradiction between disobedience and infallibility of Adam: Analyzing the doubts regarding the verses indicating Adam's sin on the basis of analysis of Sayyed Mortaza and Allamah Majlisi

نویسندگان [English]

  • Mostafa Jafar Pishah Fard 1
  • Mohammad Salem Mohseni 2
1 Assistant professor at Al Mustafa International University
2 PhD in Islamic philosophy and lecturer Al Mustafa International University
چکیده [English]

The infallibility of the prophets is one of the definite principles of Imamiyah School, but the purports of some verses of the Qur'an suggesting that Adam has committed a sin and error give rise to doubts concerning the inerrancy of the prophets. This research seeks to analyze and evaluate the doubts about the infallibility referring to the verses indicating the sins and errors of Adam based on the analysis presented by Sayyed Murtaza and ʿAllamah Majlisi. The two scholars have studies and answered about seven doubts that have been cast about the infallibility of Adam and finally the infallibility of all prophets according to what appears from some verses. These doubts are derived from words and expressions such as disobedience ('usyān), misguidance (ghawāyīt), injustice, repentance, error, forgiveness, and opposition to the divine prohibition that is attributed to Prophet Adam in the Holy Qur’an. However, it pears from the explanations of the two scholars that based on the intellectual and scriptural principles of Imamiyah, firstly, the concepts and terms based on which the arguments have been developed, have multiple meanings and applications inasmuch as they do not indicate sin and error only. Secondly, these concepts are graded so that the way they reflect their manifestations is not equal. Thirdly, Prophet Adam only violated a recommended order and perpetrated a less preferred act. Fourthly, due to the definitive proofs of infallibility of the prophets the appearance of the above mentioned texts are not trustable. The method of the research is descriptive – analytic with an inference approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • infallibility
  • disobedience
  • infallibility of Adam
  • Sayyed Mortaza
  • Allamah Majlisi
  • قرآن کریم

    • ابن‌فارس،‌ ابوالحسین احمد(1404)، معجم مقائیس اللغة، تصحیح:‌ عبدالسلام محمد هارون، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
    • ابن‌منظور، محمد(1414)، لسان العرب، تصحیح: احمد فارس صاحب الجوائب، چ3، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع/ دار صادر.
    • آخوند خراسانی، محمدکاظم(1422)، کفایة الأصول،‌ چ6، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
    • آمدی، سیف‌الدین(1423)، أبکار الافکار فی اصول الدین، تحقیق: احمد محمد مهدی، قاهره: دار الکتب.
    • تفتازانی، سعدالدین(1409)،‌ شرح المقاصد، مقدمه و تحقیق: عبدالرحمن عمیره، قم: الشریف الرضی.
    • جزری، ابن‌اثیر مبارک‌بن محمد،(بی‌تا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
    • جوهری، اسماعیل‌بن‌حماد(1410)، الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة، تصحیح: احمد عبدالغفور عطار، بیروت: دار العلم للملایین.
    • خوئی، سید ابوالقاسم،(1352)، أجود التقریرات(تقریرات درس آیت الله محمدحسین نائینی)، قم: مطبعة العرفان.
    • راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد(1412)، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، لبنان/ سوریه: دار العلم/ الدار الشامیة.
    • سید مرتضی، علی‌بن‌حسین(1377)، تنزیه الأنبیاء، قم: دار الشریف الرضی.
    • طباطبایی، سید محمدحسین،(1417)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    • طوسی، محمدبن‌حسن(1411)،‌ مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت:مؤسسة فقه الشریعة.
    • فخر رازی، محمد بن عمر(1409)، عصمة الانبیاء، چ2، بیروت: دار الکتب العلملیة.
    • فخر رازی، محمد بن عمر(1986م)، الاربعین فی اصول الدین، قاهره: مکتبة الکلیات الازهریة.
    • مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارD، چ2، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.