بررسی تحلیلی علم الهی به مخلوقات از دیدگاه سهروردی و آکویناس

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد همکار جامعه المصطفی العالمیه

2 استادیار جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

نوشتار حاضر بر آن است تا دیدگاه سهروردی به عنوان نماینده سنت افلاطونی و آکویناس به عنوان نماینده سنت ارسطویی را در باب علم الهی به مخلوقات مورد بررسی و تحلیل قرار داده و نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها را بیان کند؛ یافته‌های پژوهش چنین است که در مورد ارتباط صفات الهی با ذات، سهروردی و آکویناس معتقد به عینیت هستند. در مورد علم الهی به مخلوقات هر دو فیلسوف علم خدای متعال را اثبات می‌کنند، اما سهروردی به علم الهی نسبت به ماسوی در پیش از خلقت اشاره ای‌ نمی‌کند و آکویناس نیز تفاوتی میان قبل از خلقت و بعد از خلقت مخلوقات قائل نیست. سهروردی در مورد علم خدای متعال به شرور بحث قابل ذکری ندارد، بلکه بیشتر در مورد جایگاه شر در نظام هستی و ارتباط آن با خیر بودن نظام بحث می‌کند، لیکن آکویناس بیشتر در مورد چگونگی علم الهی به شرور بحث می‌کند و معتقد است که خدای متعال به شرور به تبع نظام هستی علم دارد. درباره علم الهی به متغیرات نیز هیچ‌کدام از دو فیلسوف قائل به تغییر در ذات الهی نمی‌شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The comparative study of God’s knowledge of the creatures from perspective of Sohravardi and Thomas Aquinas

نویسندگان [English]

  • hamzehali islaminasab 1
  • Ali Ahmadi Amin 2
1 Associate teacher of Al-Mustafa International University
2 Assistant professor of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

The present article aims to examine and analyze the views of Sohravardi as a representative of the Platonic tradition and Aquinas as a representative of the Aristotelian tradition regarding God’s knowledge of the creatures, and to express their points of commonality and difference; The findings of the research are that regarding the connection between divine attributes and essence, Sohravardi and Aquinas believe in identity. Regarding God’s knowledge of the creatures, both philosophers prove the knowledge of the Almighty God, but Sohravardi does not mention God’s knowledge of the creatures before creation, and Aquinas does not distinguish between before and after creation. Sohravardi does not have a significant discussion about God's knowledge of evil, but rather discusses the place of evil in the system of existence and its relationship with the goodness of the system, but Aquinas discusses more about how God knows evil and believes that Almighty God knows evil according to the system of existence. Regarding God’s knowledge of the variables, none of the two philosophers believe in change in the divine essence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • God’s knowledge
  • Sohravardi
  • Aquinas
  • present
  • illumination
  • ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1379ق)، الاشارات و التنبیهات، تهران: مطبعة الحیدری.
  • _________________(1364)، النجاه، تهران: دانشگاه تهران.
  • _________________(1405)، منطق شفا، ابراهیم مذکور، قم: منشورات مکتبه ایه الله مرعشی.
  • _________________(بی‌تا)، التعلیقات، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
  • __________________(1404)، الشفاء(الالهیات)، قم: مکتبه آیه الله المرعشى.
  • الأکوینی، توما(1887)، الخلاصة اللاهوتیة، ترجمه الخوری بولس عواد، بیروت: المطبعة الادبیة.
  • ابراهیمی‌دینانی، غلامحسین(1366)، شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی، تهران: انتشارات حکمت.
  • جرجانی، میر سید شریف(1325ق)، شرح المواقف، تصحیح بدرالدین نعسانی، قم: الشریف الرضی.
  • دالکورت، جرالد(1383)، توماس و تومیسم، ترجمه محمد بقائی(ماکان)، تهران: اقبال.
  • سبحانی، جعفر(1427 )، بحوث فی الملل و النحل، قم: موسسه الامام الصادق.
  • سهروردی، شهاب‌الدین(1397ق)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح ومقدمه هانری کربن، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • _______________(1396ق)، مجموعه مصنفات، تحقیق هانری کربن، تهران: نشر انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • _______________(1372)(الف)، المشارع والمطارحات؛ مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تصحیح هانری کربن، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • ________________(1372)(ب)، حکمة الاشراق، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
  • شاهجوئی، محمد امین و حامده راستایی(1393)، «تأثیر شهاب الدین یحیی سهروردی بر نصیرالدین طوسی در نظریه علم خداوند به ماسوی»، دو فصلنامه فلسفی شناخت، پژوهشنامه علوم انسانی، دوره هفتم، ش2، ص 116-89.
  • شهرستانی، ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﮑﺮﯾﻢ(1364)، الملل و النحل، چ3، قم: الشریف الرضی.
  • صدر المتألهین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1422)، شرح الهدایه الاثیریه، بیروت: مؤسسه تاریخ العربی، الطبعه الاولی.
  • ___________________________(1354)، المبدأ و المعاد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • ___________________________(1381)، الحکمة المتعالیه، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا
  • ___________________________(1363)، مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسه تحقیقات فرهنگی
  • ___________________________(1981م)، اسفار، ج1و6، چ3، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • ___________________________(1354)، المبدأ و المعاد، تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  • صدوق، ابوجعفر محمد بن علی(1357)، التوحید، قم: جامعه مدرسین.
  • عبدالجبار(1422 ق)، شرح الاصول الخمسه، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
  • فارابی، ابونصر(1329)، فصوص الحکم، ترجمه غلامحسین آهنی، اصفهان: [بی‌نا].
  • _________(1996)، آراء اهل المدینه الفاضله، تعلیق البیرنصری نادر، چ4، بیروت: دار المشرق.
  • فنایی اشکوری، محمد(1375)، علم حضوری، قم: انتشارات موسسه آموزشی وپژوهشی امام خمینی.
  • کردی، راجح عبدالحمید(1409)، علاقه صفات الله بذاته، چ2، عمان: دارالفرقان.
  • کلینی، محمد بن یعقوب(1365)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • طباطبایی، سیدمحمدحسین(1386ش)، نهایة الحکمه(با تعلیقۀ استاد فیّاضی)، موسسه امام خمینی9.
  • مجتهدی کریم و محمد ایلخانی(1389)، جایگاه توماس آکوئیناس در تاریخ فلسفه، ماهنامه کتاب ماه فلسفه.
  • مصباح یزدی، محمد تقی(1390)، آموزش فلسفه، قم: موسسه امام خمینی9.
  • مظفر، محمدرضا(1427 ق)، المنطق، دار التعارف للمطبوعات.
  • مفید، محمدبن محمدبن نعمان(1413 ق)، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، قم: الموتمر العالمی للشیخ المفید.
  • نولز، دیوید(1389)، زمینه تاریخ آثار فلسفی توماس آکویناس، ترجمه محمد صفایی، ماهنامه کتاب ماه فلسفه، ش33.
  • یزدان پناه، سید یدالله(1389)، حکمت اشراق، تحقیق و نگارش مهدی علی پور، چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.