نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

• مهدی یعقوبی ¹
• سید محمد موسوی بایگی ²
• مصطفی فقیه اسفندیاری ²

¹ دانشجوی دکتری دانشگاه علوم اسلامی رضوی

² استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

بررسی مسئله اختیار انسان و کیفیت فاعلیت واجب‌تعالی در حوزه افعال اختیاری او، از مسائل مهم هستی‌شناسی و مورد بحث در علوم عقلی است. با بررسی تقریرات کلامی صورت گرفته در تبیین این اندیشه، خصوصاً اگر این تقریرات با مبانی حکما و عرفا در نظر گرفته شود، نقدهایی بر آنها یافت می‌شود. از این جمله، تقریراتی نظیر اعطای قدرت از سوی خداوند به انسان و تعیین حدود برای وی(دیدگاه شیخ مفید) و یا فاعلیّت طولی در انجام فعل(دیدگاه خواجه طوسی) است که در مواردی مبین تفویض و یا جبر هستند. اگر چه افعال هم به واجب تعالی مستند است و هم به صاحبان آن افعال، ولی با عنایت به صرف الوجود بودن واجب و نفی هر گونه توهم ترکیب، نیکی‌های افعال ذاتاً از آن واجب‌تعالی و به گونه عرضی به ممکنات منسوب است و نقص‌ها و بدی‌های افعال نیز ذاتاً از آن ممکنات و به نحو عرضی به واجب منتسب است؛ با وجود این، باز هم در حقیقت امر «کلٌ من عند الله» است، چرا که اگر افاضه و ایجاد نیکی افعال نبود، ممکن از وجود و حد وجودی بی‌بهره بود و این تقریر معنای امر بین الامرین است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1809763
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1327859

کلیدواژه‌ها

• جبر و اختیار
• امر بین الامرین
• قدرت
• فاعلیّت طولی
• وجود فقری

20.1001.1.24765325.1396.4.7.5.3

عنوان مقاله [English]

The explanation of the theory of “something between the two things” with critique of the viewpoints of Shaikh Mofid and Khajah Toosi

نویسندگان [English]

• mahdi yaghoobi ¹
• seyed mohamad mousavi ²
• mostafa faghi esfandeari ²

¹ PH D student at Razavi University of the Islamic Sciences

² Assistant Professor of Razavi Islamic University

چکیده [English]

The problem of the human free will and explanation of the action of God in the scope of the optional actions of mankind is one of the important ontology issues that are discussed in the intellectual sciences. By studying the theological explanations of this theory especially if considered by the presumptions of the philosophers and theosophists, some critiques could be found. For example, explanations like granting power to man by God and determining limits for it (Shaikh Mofid’s idea) or the linear action (Khajah Toosi’s opinion) in some cases lead to Tafwiz (devolution) or Determinism. Although the actions are attributed to both God and the their doers, but considering that God is mere existence without any delusion of combination, the goodness of the actions is primarily attributed to God and secondarily to the servants and the defects and badness of the actions are by nature related to the servants and secondarily attributed to God. Nevertheless, in fact “All the things are from Allah”, since if there was no granting and creating the goodness of the actions by Allah, the servants were deprived from existence, and this is the explanation of “Something between the two things (devolution and Determinism)”.  

کلیدواژه‌ها [English]

• Determinism and free will
• something between the two things
• granting power
• linear action
• the requirement existence