بررسی چالش اخلاقی بودن دعا از دیدگاه ساول اسمیلنسکی و دنیل پترسون

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران(نویسنده مسئول)

2 دانشیار گروه معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران...

چکیده

یکی از پرسش‌های مهم فلسفۀ دین در موضوع دعا، پرسش از اخلاقی بودن برخی از درخواست‌هایی است که اجابت آن از سوی خداوند به‏نوعی منتهی به آسیب و رنج دیگران خواهد شد. ساول اسمیلنسکی از فیلسوفانی است که دعا را نه یک آرزوی صرف، بلکه اقدامی عملی برای وصول به خواسته‌ها می‌داند و ازاین‌رو، از موضع یک فیلسوف اخلاق نتیجه‌گرا، اخلاقی بودن برخی از دعاها را به سبب نتایج خسارت‌بار آن برای دیگران مورد تردید قرار داده است. در مقابل، دنیل پترسون ضمن پذیرش نظریۀ اسمیلنسکی مبنی بر تلقی دعا به‌مثابۀ نوعی اقدام عملی، از همان موضع نتیجه‌گرایی، تلاش می‌کند تا با تکیه بر صفات علم، قدرت، و خیرخواهی مطلق خداوند، از اخلاقی بودن این نوع از درخواست‌ها دفاع کرده و نتایج آسیب‌زای این نوع از درخواست‌ها را نفی کند. در این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی تلاش شده است تا دیدگاه این دو فیلسوف دین دربارۀ دعا مورد نقد و بررسی قرار گیرد. این نقد و بررسی هم از منظر تمرکز بر مبانی الهیات دعا و هم از منظر فلسفۀ اخلاق انجام شده است. به نظر می‌رسد مهم‌ترین نقطۀ ضعف هر دو دیدگاه، یکسان‌انگاری دعا با اقدام عملی برای وصول به هدف است و چالش اصلی دیدگاه اسمیلنسکی، قضاوت اخلاقی در خصوص درخواست از خداوند بر اساس مناسبات و روابط انسانی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Examining the Ethical Challenge of Prayer from the Perspectives of Saul Smilansky and Daniel Peterson

نویسندگان [English]

  • Amir Rastin Turuqi 1
  • Vahideh Fakhar Noghani 2
1 Professor, Department of Islamic Philosophy and Theosophy, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran(Corresponding Author).
2 Associate Professor, Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran....
چکیده [English]

One of the significant questions in the philosophy of religion concerning prayer is whether certain requests made to God, if granted, could lead to harm or suffering for others. Saul Smilansky, a philosopher who views prayer not merely as a wish but as a practical action aimed at achieving desired outcomes, questions the ethicality of some prayers from a consequentialist ethical standpoint. He argues that such prayers may have detrimental consequences for others. In contrast, while accepting Smilansky’s theory that prayer is a form of practical action, Daniel Peterson, from the same consequentialist stance, attempts to defend the ethical nature of such requests and negate their detrimental outcomes by relying on God’s attributes of absolute knowledge, power, and benevolence. This study employs a descriptive-analytical method to critically examine the perspectives of these two philosophers of religion on prayer. The critique is conducted both from the perspective of the theological foundations of prayer and from the standpoint of moral philosophy. The most significant weakness in both views is their equating prayer with practical action aimed at achieving a goal. The primary challenge to Smilansky’s perspective lies in making ethical judgments about requests made to God based on human relationships and interactions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Supplicatory Prayer (Duʿāʾ al-Istighāthah)
  • ethical problem of prayer
  • prayer as action
  • Smilansky
  • Peterson

مراجع

قرآن کریم.
جراحی، ام هانی، و کشفی، عبدالرسول. (۱۳۹۵). تأثیر دعا بر جهان قانونمند از دیدگاه استاد مطهری و النور استامپ. پژوهشنامۀ فلسفه دین (نامه حکمت)، ۱۴(۱), ۴۷-۶۸. https://doi.org/10.30497/prr.2016.1845
راستین طرقی، امیر، و فخار نوغانی، وحیده. (۱۴۰۱). بررسی چالش معرفت‌شناختی استجابت دعا از منظر دیویسون و چوی. جستارهای فلسفه دین، ۱۱(۲), ۲۰۳-۲۳۲. https://doi.org/10.22034/philor.2024.2018616.1462
طوسى، محمد‌بن‌الحسن. (۱۴۱۱ق). مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد. بیروت: مؤسسة فقه الشیعة.
فخار نوغانی، وحیده، و راستین طرقی، امیر. (۱۴۰۲). تبیین مسئله فلسفی دعای مستجاب بر اساس مدل استجابت انکشافی. پژوهشنامۀ فلسفه دین (نامه حکمت)، ۲۱(۲), ۱-۲۴. https://doi.org/10.30497/prr.2023.243422.1787
مختاری، حمیده. (۱۴۰۲). امکان متافیزیکی کارآمدی دعا. پژوهشنامۀ فلسفه دین (نامه حکمت)، ۲۱(۲), ۱۶۹-۱۹۰. https://doi.org/10.30497/prr.2023.244008.1811
مختاری، حمیده. (۱۴۰۲). دعا، استجابت، عدم استجابت؛ سازگار با کمال اخلاقی خداوند؟ قبسات، ۲۸(۱۰۸), ۱۶۷-۱۸۹. https://doi.org/10.080108
Choi, I. (2016). Is petitionary prayer superfluous? In J. Kvanvig (Ed.), Oxford studies in philosophy of religion (Vol. 7, pp. 168–195). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198757702.003.0002
Howard-Snyder, D., & Howard-Snyder, F. (2010). The puzzle of petitionary prayer. European Journal for Philosophy of Religion, 2(2), 43–68.
Murray, M. J., & Meyers, K. (1994). Ask and it will be given to you. Religious Studies, 30(3), 311–330.
Peterson, D. (2014). Is praying for the morally impermissible morally permissible? International Journal of Philosophy and Theology, 75(3), 254–264. http://dx.doi.org/10.1080/21692327.2014.967795
Smith, N. D., & Yip, A. C. (2010). Partnership with God: A partial solution to the problem of petitionary prayer. Religious Studies, 46(3), 395–410.
Smilansky, S. (2012). A problem about the morality of some common forms of prayer. Ratio, 25(2), 207–215.
Smilansky, S. (2014). A moral problem about prayer. Think, 13(36), 105–113.
Smilansky, S. (2007). 10 moral paradoxes. Malden, MA: Blackwell.
Swinburne, R. (1998). Providence and the problem of evil. Oxford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار