جایگاه «خاندان اجتهاد» در مکتب کلامی «لکهنو»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشکده شیعه شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب

2 مدیر گروه مطالعات تطبیقی اسلامی و ادیان، پژوهشکده بین المللی امام رضا علیه السلام، جامعة المصطفی العالمیة، مشهد، ایران

چکیده

در مطالعات تاریخ کلام امامیه، در نیم قرن اخیر، پژوهش‌هایی بر محوریت برخی از مناطق که در طول تاریخ محل تجمع توده‌های شیعه بوده انجام گرفته است، اما برخی محورهای جغرافیایی همچون «لکهنو» در دیار هند مغفول مانده است. این در حالی است که لکهنو یکی از مراکز مهم شیعی است که در قرن سیزدهم، با پرورش‌اندیشمندان و پژوهشگران شیعی برجسته و برجای گذاشتن میراث کلامی سترگ توانست معارف شیعی را به نسل‌های بعد انتقال داده و بسترهای توسعه علمی شبه قاره را آماده کند. نوشتار پیش رو با رویکرد توصیفی، تحلیلی درصدد است با معرفی عالمان امامی این دوره که از دودمان سید دلدار علی نقوی برخاسته و به خاندان اجتهاد شهره‌اند، و بیان فعالیت‌های علمی و تألیفات کلامی آنان نشان دهد که عالمان امامی برجسته این خاندان با اقداماتی همچون تاسیس نهاد رسمی علمی، تحقیق گسترده در موضوعات کلامی و تدوین آثاری بزرگ در کلام استدلالی شیعه، مقابله شدید با جریانات و اقدامات ضد شیعی و تصفیه‌اندیشه شیعه از آراء نادرست، توسعه اصول فقه و اجتهاد توانستند به مذهب شیعه پس از یک دوره تنگنای شدید رسمیت نسبی بخشیده و در ترویج تشیع در این منطقه تأثیر گذار باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The position of the Ijtihad family in the theological school of Lucknow

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Mollanoori 1
  • Mohammad Ghafoorinejad 2
1 Assistan Professor, Faculty of Study of Shia, University of Religions and Denominations
2 Assistant professor at University of Religions and Denominations
چکیده [English]

In the studies of the history of Imamiyya theology, in the last half century, researches have been conducted on the centrality of some areas that have been the gathering place of the Shiite masses throughout history; But some geographical areas such as Lucknow have been neglected in India. Meanwhile, Lucknow is one of the important Shiite centers that in the 13th century, by cultivating prominent Shiite thinkers and researchers and leaving a great theological legacy, was able to transfer Shiite knowledge to the next generations and prepare the foundations for the scientific development of the subcontinent. The following article, with a descriptive-analytical approach, aims to introduce the Imami scholars of this period who came from the lineage of Seyyed Deldar Ali Naqvi and are famous for the family of Ijtihad, and to describe their scientific activities and theological writings to show that the prominent Imami scholars of this family with actions Such as the establishment of an official scientific institution, extensive research on theological issues and the compilation of great works in Shia argumentative theology, strong opposition to anti-Shia movements and actions, and the purification of Shia thought from false opinions, the development of the principles of jurisprudence and ijtihad, they were able to support the Shia religion after a period of hardship. give relative formality and be influential in promoting Shiism in this region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imami theologians of India
  • Lucknow
  • Ijtihad family
  • Syed Deldar Ali Naqvi
  • آزاد کشمیری، محمدعلی بن محمدصادق(1387)، نجوم السماء فی تراجم العلماء(شرح حال علمای شیعه قرن‌های یازدهم و دوازدهم و سیزدهم هجری قمری)، تصحیح: هاشم محدث، تهران، ‌سازمان تبلیغات اسلامی.
  • آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن(1403)، الذریعة الی تصانیف الشیعة، گردآورنده: احمدبن محمد حسینی، ‌26 جلد، چ3، بیروت: دارالأضواء.
  • امین، سیدمحسن(1403)، اعیان الشیعة، تحقیق: سیدحسن امین، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
  • انوشه، ‌حسن(1380)، دانشنامه ادب فارسی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • برخی از شاگردان غفران مآب(1394)، آئینه حق‌نما، تحقیق: علی فاضلی، چ1، قم: مؤسسه کتاب شناسی شیعه.
  • ثبوت، اکبر(1380)، فیلسوف شیرازی در هند، تهران: هرمس.
  • جزائری، سیدمحمد عباس(1437)، اوراق الذهب(او المعادن الذهبیه اللجینیة فی المحاسن الوهبیة الحسینیة)، تحقیق و تدوین: علی فاضلی، قم: نشر مؤسسه تراث شیعه.
  • حسینی اشکوری، سیدصادق(1385)، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه ممتاز العلماء ـ لکهنو(معرفی میراث مخطوط ـ 35)، قم: نشر مجمع ذخائر اسلامی.
  • خوآن ریکاردو کل(1397)، ریشه‌های تشیع شمال هند در ایران و عراق، ترجمه مهرداد رمضان‌نیا، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
  • خواجگی، محمد(1375)، النظامیه فی مذهب الامامیه، تصحیح و تحقیق: علی اوجبی، تهران: مرکز فرهنگی نشر قبله.
  • رضوی، رسول(1396)، تاریخ کلام امامیه؛ حوزه‌ها و جریان‌های کلامی، چ2، قم: دارالحدیث.
  • رضوی عظیم‌آبادی، سیدمهدی بن نجف علی(1389)، تذکرة العلماء المحقّقین فی آثار الفقهاء و المحدّثین، تصحیح علی فاضلی، قم: انتشارات مؤسسه کتاب شناسی شیعه.
  • صدرالافاضل، سیدمرتضی حسین(1374)، مطلع انوار؛ احوال دانشوران شیعه‌ پاکستان و هند، ترجمه محمد هاشم، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • عرب‌زاده، ‌ابوالفضل(1378)، فهرست نسخه‌های خطی کتابخانه آیت الله العظمی گلپایگانی، تهران: نشر دار القرآن الکریم.
  • کنتوری، میرحامد حسین(1384)، شوارق النصوص، تصحیح: طاهر سلامی، چ2، قم: دلیل ما.
  • کنتوری، اعجاز حسین بن محمدقلی(1409)، کشف الحجب و الاستار عن اسماء الکتب و الاسفار، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی8.
  • کربلایی، اشرف علی(1393)، حکومت شیعی سادات نیشابور در شمال هند، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
  • کشمیری، محمد مهدی(بی‌تا)، نجوم السماء(تکملة)، قم: نشر کتابخانه بصیرتی.
  • مدرس تبریزی، محمدعلی(1369)، ریحانة الادب فی تراجم المعروفین بالکنیة او اللقب، چ3، تهران: کتابفروشی خیّام.
  • ملانوری، محمدرضا(1399)، مدرسه کلامی شیعه در لکهنو، رساله دکتری.
  • نقوی، سید علی محمد(1393)، فقها و مکاتب فقهی در هند، قم: سخنوران.
  • نقوی لکهنوی، سیداحمد(علّامه هندی)(1389)، ورثة الانبیاء، تصحیح: علی فاضلی، قم:انتشارات مؤسسه کتاب شناسی شیعه.