تحلیل و بررسی دیدگاه فاضل قوشجی پیرامون «حدیث التهنئه»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه کلام اسلامی مجتمع عالی حکمت و مطالعات ادیان جامعة المصطفی العالمیة. قم

چکیده

«حدیث التهنئه» با عبارت «سَلِّمُوا عَلَى عَلِی‏ بِإِمْرَةِ الْمُؤْمِنِین»، از جمله نصوص جلیه بر امامت امیرالمومنین(ع) و یکی از قرائن و شواهد قطعی بر مراد از مولی در حدیث متواتر «من کنت مولاه فعلی مولاه» است. قوشجی متکلم اشعری در «شرح تجرید» با توجه به صراحت این سخن رسول خدا(ص) در خلافت و امامت بلافصل امیرالمؤمنین(ع)، برای پاسخ از استدلال به این حدیث تلاش فراوانی کرده است. مهم ترین دستاویز برای نفی نصوص جلیه بر امامت امیرالمؤمنین(ع) از جمله «حدیث التهنئة» اقدام صحابه به تعیین خلیفه است. این مقاله که عمدتاً مبتنی بر مصادر قابل قبول اهل سنت است بعد از تبیین استناد به حدیث التهنئة به عنوان نص جلی بر خلافت بلافصل امیرالمؤمنین علی(ع) به تفصیل شبهات قوشجی را پاسخ داده و با تأمل در حجیت فعل صحابه ثابت می‌کند در بحث امامت نمی‌توانیم فعل صحابه را ملاک و مستند قرار دهیم و تنها راه صحیح استخراج ملاک و میزان از قرآن و سنت قطعیه است برای بررسی آنچه بعد از رسول خدا ص واقع شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis and analysis of Fazel Ghoshji's opinion about "Hadith al-Tahna'a"

نویسنده [English]

  • abdolmajid zahadat
Assistant Professor of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

The congratulatory hadith with the words: Peace be upon him is among the clear texts on the imamate of Amir al-Mu'minin, peace be upon him, and one of the proofs and definitive proofs of the meaning of Molly in the frequent hadith of me is the current Mollah of Mollah. Ash'ari theologian Qhoshji, in his explanation of Tajrid - like some other Sunni theologians - has made a lot of effort to answer this hadith from arguments based on the directness of this statement of the Messenger of God, peace and blessings be upon him, in the caliphate and Imamate without seasons of Amir al-Mu'minin, peace be upon him. The most important evidence for denying the clear texts on the Imamate of Amir al-Mu'minin (AS), including the "Hadith al-Thanna'a", is the action of the Companions to appoint a caliph. This article, which is mainly based on Sunni sources, after explaining the citation of the hadith al-Tahni'ah as a clear text on the immediate caliphate of Amir al-Mu'minin Ali (A.S.), answers in detail the doubts of Ghoshji and examines the authenticity of the actions of the Companions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nas Jali
  • Ghoshji
  • Hadith Tahanit
  • Umrah Al Mominin

مراجع

  • ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید(1378ق)، شرح نهج البلاغة، تحقیق محمد أبو الفضل، بیروت: دار إحیاء الکتب.
  • ابن ابی شیبة کوفی، عبدالله(1409)، المصنف، تحقیق سعید لحام، بیروت: دار الفکر، بیروت.
  • ابن اثیر، مبارک(1364 )، النهایة، تحقیق طاهر احمد، قم: إسماعیلیان.
  • ابن أخی میمی، محمد(1426 )، فوائد، تحقیق: نبیل جرار، ریاض: دارأضواء السلف.
  • ابن بابویه، محمد(1417)، أمالی، قم: موسسه البعثه.
  • ابن بابویه، محمد(1385)، علل الشرائع، نجف: المکتبه الحیدریه.
  • ابن تیمیه، احمد(1406)، منهاج السنة، تحقیق: محمد رشاد سالم، بیروت: مؤسسة قرطبة
  • ابن حجر عسقلانی، احمد(1390 ق)، لسان المیزان، بیروت: موسسه اعلمی.
  • ابن حزم، علی(1416)، الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • ابن حنبل، احمد(بی‌تا)، مسند احمد، بیروت: دار صادر.
  • ابن خلدون، عبد الرحمن(1408 )، تاریخ ابن خلدون، محقق خلیل شحادة، بیروت: دار الفکر.
  • ابن شاذان، فضل(1381ق)، الفضائل، نجف: المطبعة الحیدریة.
  • ابن شهر آشوب، محمد(1379)، مناقب آل ابی‌طالبG، نجف: المطبعة الحیدریة.
  • ابن صباغ، علی(1422)، الفصول المهمة، تحقیق: سامی لغریری، قم: دار الحدیث.
  • ابن طاووس، على(1413)، الیقین فی اختصاص مولانا علیG بامرة المؤمنین، مصحح: انصارى، قم: دار الکتاب‏.
  • ابن عساکر، علی(1415)، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار الفکر.
  • ابن کثیر، اسماعیل(1408)، البدایة والنهایة، تحقیق: علی شیری، بیروت: دار إحیاء التراث.
  • ابن مردویه، احمد(1424)، مناقب علىG، قم: دار الحدیث.
  • ابن منظور، محمد(1405)، لسان العرب، قم: نشر أدب الحوزة.
  • اردبیلی، احمد(1419)، الحاشیة على إلهیات الشرح الجدید، تحقیق احمد عابدی، قم: بوستان کتاب.
  • امین، محسن(1371ق)، أعیان الشیعة، تحقیق حسن امین، بیروت: دار التعارف.
  • امینی، عبد الحسین(1416)، الغدیر فى الکتاب و السنة و الادب، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • ایجی، عضدالدین و جرجانی علی(1325ق)، شرح المواقف فی علم الکلام، قم: [بی‌نا].
  • آلوسی، محمود(1415)، روح المعانی، عبدالبارى عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیة.
  • آمدی سیف الدین(1423)، أبکار الأفکار فی أصول الدین، قاهره: [بی‌نا].
  • باقلانی، ابو بکر(1414)، تمهید الأوائل، تحقیق احمد حیدر، بیروت: مؤسسة الکتب الثقافیة.
  • البانی، محمد ناصرالدین(1416)، سلسلة الأحادیث الصحیحة، ریاض: مکتبة المعارف.
  • تفتازانی، سعد الدین(1409)، شرح المقاصد، قم: افست.
  • ثعلبى، احمد(1422)، الکشف و البیان، تحقیق: ابن عاشور، بیروت: دار إحیاء التراث.
  • حلى، حسن بن یوسف(1382)، کشف المراد، قم: موسسه امام صادقG.
  • خطیب بغدادی، ابوبکر(1405)، الکفایة فی علم الروایة، تحقیق احمد هاشم، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • خطیب بغدادی، ابوبکر(1417)، تاریخ بغداد، تحقیق مصطفى عبد القادر، دار الکتب العلمیة.
  • خوارزمی، موفق(1414)، المناقب، تحقیق: محمودی، قم: مؤسسة سیدالشهداءG.
  • ذهبی، محمد(1413)، سیر أعلام النبلاء، تحقیق: شعیب الارئوط، بیروت: موسسه الرساله.
  • ذهبی، محمد(1407)، تاریخ الإسلام، تحقیق: عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • ذهبی، محمد(1382ق)، میزان الاعتدال، تحقیق: بجاوی، بیروت: دارالمعرفة.
  • رازی، محمد فخرالدین(1986م)، الأربعین، قاهره: [بی‌نا].
  • رازی، محمد فخر الدین(1420)، التفسیر الکبیر، بیروت: دار إحیاء التراث.
  • سالوس، علی بن احمد(1424)، مع‌الاثنى عشریة، ریاض: دارالفضیلة.
  • شریف مرتضی، علی بن حسین(1405)، رسائل الشریف المرتضى، تحقیق رجائی، قم: دار القرآن.
  • شریف مرتضى، علی بن حسین(1411)، الذخیرة فی علم الکلام، قم: [بی‌نا].
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــ(1410)، الشافی فی الإمامة، تهران: [بی‌نا].
  • شهرستانی، محمد(1404)، الملل والنحل، تحقیق: محمد سید کیلانی، بیروت: دار المعرفة.
  • طبرسی، احمد(1386ق)، الاحتجاج، تحقیق: محمد باقر الخرسان، نجف: دار النعمان للطباعة والنشر.
  • طبری، محمد بن جریر(1412)، ‏ جامع البیان، بیروت: دار المعرفة.
  • طبری، محمد بن جریر(1403)، تاریخ الملوک والامم، تحقیق نخبة من العلماء، بیروت: مؤسسةأعلمی.
  • طوسی، محمد(1414)، أمالی، قم: دار الثقافه.
  • عاملی، علی(1384ق)، الصراط المستقیم، تصحیح: بهبودی، نجف: مکتبة مرتضویة.
  • علوی، محمد بن عقیل(1350ق)، العتب الجمیل، إعداد: صالح الوردانی، بیروت: الهدف للإعلام والنشر.
  • غزالی، محمد(1417)، المستصفى فی علم الاصول، تصحیح محمد عبدالسلام، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • غزالی، محمد(142)، سرّ العالمین و کشف ما فی الدارین، تحقیق: محمد حسن، بیروت: دار الکتب العلمیة.
  • قاضی عبد الجبار(1965م)، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، قاهره: [بی‌نا].
  • قمی، علی بن ابراهیم(1404)، تفسیر القمی، تحقیق: جزائری، قم: دار الکتاب.
  • قندوزی، سلیمان(1416)، ینابیع الموده، تحقیق: سید علی جمال، قم: دار الأسوة.
  • قوشجی، علی بن محمد(1443)، الشرح الجدید، تحقیق امامی نیا، قم: نشر رائد.
  • کلینی، محمد(1363)، الکافی، تصحیح غفاری، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
  • مازندرانی، محمد صالح(1421)، شرح أصول الکافی، تحقیق: علی عاشور، بیروت: دار احیاء التراث، لبنان.
  • مرعشى، قاضى نور الله(1409)، إحقاق الحق، قم: [بی‌نا].
  • مفید، محمد(1413)، رسالة فی معنى المولى، تحقیق شیخ مهدی نجف، قم: [بی‌نا].
  • مفید، محمد(1413)، الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، قم: [بی‌نا].
  • میلانی، سید علی(1414)، نفحات الأزهار، قم: مهر.
  • نجارزادگان، فتح الله(1388)، بررسی تطبیقی تفسیر آیات ولایت، تهران: سمت.
  • نجاشی، احمد بن علی(1416)، رجال نجاشی، تحقیق شبیری زنجانی، قم: انتشارات اسلامی.
  • نووی، یحیی(1407)، المنهاج شرح صحیح مسلم بن الحجاج، بیروت: دار الکتاب العربی.
  • نیشابوری، حسن(1416)، غرائب القرآن و رغائب الفرقان، محقق: زکریا عمیرات، بیروت: دار الکتب العلمیه.
  • یعقوبی، احمد(1413)، تاریخ یعقوبی، تحقیق عبدالامیر مهنا، بیروت: موسسه اعلمی.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار