بررسی حسن و قبح ذاتی افعال در مقام ثبوت از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین قواعد علم کلام که زیربنای بسیاری از قواعد و مسائل این علم می‌باشد، قاعده «حسن و قبح» است. پذیرش یا عدم پذیرش این قاعده تاثیر بسزایی در نگرش ما به جهان هستی، خداشناسی و دیگر مسائل مهم کلامی دارد. در این نوشتار تلاش می‌شود با روش تحلیلی، توصیفی و کتابخانه‌ای، تنها حسن و قبح ذاتی افعال(مقام ثبوت) را از منظر قرآن کریم بررسی کرده و به آیاتی پرداخته شود که در مقام ثبوت به خود قاعده یا مضمون آن اشاره دارند و تا به حال در کتب کلامی و مقالات منتشر شده مورد تحلیل قرار نگرفته‌اند. نتیجه پژوهش نشان می‌دهد در قرآن کریم آیه‌ای که به صراحت بر قاعده دلالت کند یافت نمی‌شود، اما به صورت ضمنی در دو مقام تکوین و تشریع به آن پرداخته است. در مقام تکوین هدف و غرض خود از خلقت و در مقام تشریع نیز غرض و هدف خود از تشریع احکام را بیان کرده که با دلالت التزامی می‌تواند دال بر قاعده حسن و قبح ذاتی افعال باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Examining the principle of "inherent beauty and ugliness" from the perspective of the Holy Quran

نویسنده [English]

  • mohammad farzipoorean
Assistant Professor, Department of Islamic Studies, Razi University, Kermanshah, Iran
چکیده [English]

One of the most important rules of theological science, which is the basis of many rules and problems of this science, is the rule of "goodness and ugliness". Accepting or not accepting this rule has a significant impact on our attitude towards the universe, theology and other important theological issues. In this article, an attempt is made to analyze only the inherent beauty and ugliness of verbs (the position of proof) with an analytical-descriptive and library method, from the perspective of the Holy Quran, and to address the verses that refer to the rule itself or its content in the position of proof, and up to They have not been analyzed in theological books and published articles. And we came to the conclusion that there is no verse in the Holy Quran that clearly indicates the rule; But it has been addressed implicitly in the two positions of creation and legislation. In the position of creation, he has expressed his purpose and purpose of creation and in the position of legislation, he has expressed his purpose and purpose of legislating the rules, which can indicate the inherent goodness and badness of actions with the implication of obligation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inherent goodness and ugliness
  • Islamic goodness and ugliness
  • divine wisdom
  • expediency
  • corruption
  • قرآن کریم

    • آمدی، سیف‌الدین(1423)، أبکار الأفکار فی أصول الدین‏، قاهره: دارالکتب‏‏.‏
    • مرعشى، قاضى نور الله(1409)، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
    • ابن خلدون، ابوزید عبدالرحمن(1425)، لباب ‌المحصل فی أصول الدین‏‏، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    • غزالى‏، ابوحامد(1409)، الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت: دار الکتب العلمیة.
    • احمد بن یحیى بن مرتضى(بی‌تا)، طبقات المعتزلة‏، بیروت: دار المکتبة الحیاة‏.
    • احمد بن محمد بن صلاح شرفى(1411‏)، شرح الأساس الکبیر‏، صنعاء: دار الحکمة الیمانیة.
    • اشعرى قمى، سعد بن عبدالله(1360)، المقالات و الفرق‏‏، تهران: مرکز انتشارات علمى و فرهنگى‏‏.
    • اصفهانی، محمد تقی(بی‌تا)، هدایة المسترشدین، قم: موسسة آل البیتD.
    • ایجى، میر سید شریف(1325)، شرح المواقف‏، قم: الشریف الرضی‏‏.
    • تفتازانى‏، سعد الدین،(1409)، شرح المقاصد، قم: الشریف الرضی‏‏.
    • حلى، حسن بن یوسف بن علی بن مطهر(1382)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، ‏با تعلیقه آیت الله سبحانى‏، قم: مؤسسه امام صادقG‏.
    • حنفى‏، حسن(بی‌تا)، من العقیدة إلى الثورة، قاهره: مکتبة مدبولی‏‏.
    • رازی، فخر الدین‏، محمد بن عمر(1411)، المحصل‏، عمان: دار الرازی‏.
    • رازی، فخرالدین، محمد بن عمر(1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
    • ربانى گلپایگانى، على(1418)، القواعد الکلامیه، قم: مؤسسة الإمام الصادقG‏.
    • زمخشرى، محمود(1407)، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت: دار الکتاب العربی.
    • سبحانى‏، جعفر(1412)، الإلهیات على هدى الکتاب و السنة و العقل‏، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة.
    • شافعی، کمال‌الدین محمد‏(1425)، المسامرة شرح المسایرة فی العقائد المنجیة فی الآخرة، بیروت: المکتبة العصریة.
    • شریف مرتضى‏، علی بن حسین(1405)، رسائل الشریف المرتضى‏‏، قم: دار القرآن الکریم‏.
    • شهرستانى‏، عبدالکریم(1364)، الملل و النحل‏، قم: الشریف الرضی‏‏.
    • طباطبایی، سید محمد حسین(1417)، المیزان فی تفسیر القرآن‏، قم: مکتبة النشر الإسلامی‏.
    • طوسى، محمد بن محمد(1407)، تجرید الاعتقاد، قم: دفتر تبلیغات اسلامى‏‏.
    • طوسى، محمد بن محمد(1413)، قواعد العقائد، لبنان: دار الغربة.
    • طوسى، محمد بن حسن(بی‌تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    • ــــــــــــــــــــــــــ(1411)، العقائد الجعفریة، قم: مکتبة النشر الإسلامی‏.
    • فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله سیوری(1412)، الاعتماد فی شرح واجب الاعتقاد، به تحقیق ضیاء الدین بصرى، ‏مجمع البحوث الإسلامیة‏.
    • قاضى عبد الجبار(1972م)، المنیة و الأمل‏، اسکندریه: دار المطبوعات الجامعیة‏‏.
    • ـــــــــــــــــــ(1971م)، المختصر فی أصول الدین‏، بیروت: دارالهلال‏.
    • مفید، محمد بن نعمان(1413)، النکت الاعتقادیة، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
    • مکارم شیرازى، ناصر(1374)، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • مفتی، حمید(1374)، قاموس البحرین‏، تهران: میراث مکتوب‏.