تحلیل و بررسی دو رویکرد کلامی در پاسخ به آیات نافی عصمت پیامبر اسلام(ص)

نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

گروه معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران

چکیده

ثمره پذیرش عصمت انبیاء،حجیت گفتار، کردار و تقریر آنان است. پیامبر اسلام(ص)  به ادله قطعی از عصمت تامّ برخوردار است، اما برخی با استناد به ظواهرآیاتی چند، بر عصمت پیامبر شبهاتی وارد نمودند. این نوشتار در صدد است با روش توصیفی، تحلیلی و با هدف بررسی دو رویکرد در پاسخ دهی به آیات نافی عصمت پیامبر اسلام(ص) به تحلیل پاسخ‌های ایجی در کتاب «المواقف» و علامه طباطبایی در تفسیر «المیزان» بپردازد. یافته‌ها نشان از آن دارد که اختلاف رویکردی آن دو، به اختلاف در مبنای کلامی راجع است؛ چون ایجی به عنوان یک متکلم اشعری اهل سنت به پاسخ می‌پردازد و علامه طباطبایی به عنوان مفسر قرآن و فیلسوف شیعی اثناعشری به شبهات نافی عصمت پاسخ می‌دهد. علی‌رغم این اختلاف، هر دوی آن‌ها با پذیرش عصمت پیامبر اسلام(ص) عقیده دارند که با بررسی شأن نزول و ارجاع متشابهات به محکمات و با تکیه بر مبانی کلامی و دقت نظر در آیات موضوعی، شبهات ادعایی، ناشی از فهم ظاهری آیات بوده و قابل ارتفاع هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The analysis and study of two theological approaches in response to the verses denying the infallibility of the Prophet of Islam (PBUH)

نویسندگان [English]

  • ahmad emdadi
  • mahdi mohammadzadebanitarfi
  • Mohammed Hussain Zarei Rezaei
Department of Islamic Studies, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The consequence of accepting the infallibility of the prophets is the validity of their words, actions and affirmations. The Prophet of Islam (PBUH) has complete infallibility with definite proofs, but some make doubts on his infallibility by citing the appearances of some verses of the Qur’an. This article aims to analyze the responses of Qazi Azod al-Iji in the book "Al-Mawaqif" and Allamah Tabatabai in the Tafsir "Al-Mizan" with a descriptive-analytical method and with the aim of examining two approaches in responding to the verses denying the infallibility of the Prophet of Islam (PBUH). The findings show that the difference in approach of the two scholars is related to the difference of their theological basis; because Qazi Azod al-Iji answers to the doubts on infallibility as an Ash'ari Sunni theologian and Allamah Tabatabai as an exegete of the Qur'an and a Twelver Shia philosopher. but despite this difference, both of them, by accepting the infallibility of the Prophet of Islam (PBUH), believe that by examining the occasions of the revelation and referring the obscure clauses to the obvious ones, and relying on theological foundations and careful consideration in the thematic verses, it will be proved that the alleged doubts are caused by superficial understanding of the verses and can be removed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • the verses denying the infallibility
  • Hazrat Muhammad (PBUH)
  • doubts on infallibility
  • Qazi Azod al-Iji
  • Allamah Tabatabai

مراجع

  • قرآن کریم

    • آلوسى، سیدمحمود(1415)، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، تحقیق على عبد البارى عطیة، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • آمدى، ‏ سیف الدین(1423)، أبکار الأفکار فی أصول الدین‏، تحقیق احمد محمد مهدى، قاهره: دارالکتب‏.
    • ابن اثیر، مجدالدین ابی السعادات(1364)، النهایه فی غریب الحدیث و الاثر، قم: موسسه اسماعیلیان.
    • ابن انباری، ابوبکر(1421)، الزاهر فی معانی الکلمات الناس، بیروت: دارالکتب العلمیه.
    • ابن خمیر، أبو الحسن علی بن أحمد(1420)، تنزیه الانبیاء عما نسب الیهم حثالة الاغنیاء‏، تحقیق: دکتر رضوان دایه‏، چ2، دمشق: دارالفکر.
    • ابن فارس، ابو حسین احمد(1404ﻖ)مقاییس اللغه، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
    • ابن منظور، محمدبن مکرم(1414 ﻖ)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
    • ایجی، عضد الدین ایجی الدین(1419)، المواقف با شرح جرجانی، بیروت: دارالکتب العلمی.
    • بحرانى، سید هاشم(1416)، البرهان فى تفسیرالقرآن، تهران: بنیاد بعثت.
    • تفتازانى، سعد الدین(1409)، ‏شرح المقاصد، مقدمه وتحقیق وتعلیق از دکتر عبدالرحمن عمیره‏، قم: الشریف الرضی‏.
    • جصاص، احمدبن على(1405)،احکام القرآن، تحقیق: محمد صادق قمحاوى، بیروت: داراحیاءالتراث العربى.
    • جوادی آملی، عبدالله(1379)، تفسیر موضوعی قرآن کریم؛ قم: نشر اسراء.
    • خویى، سید ابوالقاسم(بی‌تا)، البیان فى تفسیر القرآن، بی‌جا.
    • ذکاوتى قراگزلو، علیرضا(1383) ترجمه اسباب النزول، تهران: نشر نى.
    • سبزوارى نجفى، محمد بن حبیب الله(1419)، ارشاد الاذهان الى تفسیر القرآن، بیروت: دار التعارف للمطبوعات.
    • سمرقندى، نصر بن محمد بن حمد(بی‌تا)، بحرالعلوم، نرم افزار نور: جامع تفاسیر نور.
    • سیوطى، جلال الدین(1404)، الدر المنثور فى تفسیر المأثور، قم: کتابخانه آیة الله مرعشى نجفى.
    • طباطبایی، سیدمحمدحسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: دفترانتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه.
    • طبرسى، فضل بن حسن، )1372(، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، با مقدمه محمد جواد بلاغى، چ3، تهران: انتشارات ناصرخسرو.
    • طریحی، فخرالدین(1375)، مجمع البحرین با تحقیق سید احمدحسینى، تهران: کتابفروشی مرتضوى.
    • طوسى، محمدبن حسن(بی‌تا)، التبیان فى تفسیر القرآن، بامقدمه شیخ آغا بزرگ تهرانى و تحقیق احمد قصیر عاملى، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    • عروسى حویزى، عبد على بن جمعه(1415)، تفسیر نور الثقلین، تحقیق: سید هاشم رسولى محلاتى، چ4، قم: انتشارات اسماعیلیان.
    • علم‌الهدی، سید مرتضی(1250)‏، تنزیه الأنبیاء، قم: الشریف الرضی‏.
    • فخرالدین رازى، ابوعبدالله محمد بن عمر(1986م)‏، الأربعین فی أصول الدین‏، ‏قاهره، مکتبة الکلیات الأزهریة.
    • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1420)، مفاتیح الغیب، بیروت: دار احیاء التراث العربى.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ﻖ)، العین، چ2، قم: انتشارات هجرت.
    • قمى، على بن ابراهیم(1367)، تفسیر قمى، تحقیق سید طیب موسوى جزایرى، چ4، قم: دارالکتاب.
    • کاشانى، ملا فتح الله(1423)، زبدة التفاسیر، تحقیق بنیاد معارف اسلامى، قم: بنیاد معارف اسلامى.
    • لاهیجى، عبد الرزّاق بن على(1372)، سرمایه ایمان در اصول اعتقادات، تصحیح صادق لاریجانى، تهران: انتشارات الزهراء.
    • مجلسی، محمد باقر(1404)، بحار الانوار، بیروت: موسسه الوفاء.
    • مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1413)، ‏تصحیح اعتقادات الإمامیة، چ1، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.

    موسوى همدانى، سید محمد باقر(1374)، ترجمه تفسیرالمیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار