«الهیات تطبیقی» و «الهیات ادیان»؛ الهیات رقیب یا مکمّل؟

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 گروه معارف دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

2 گروه معارف اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

3 گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

مواجهه الهیات‌های ادیان با یکدیگر، مسئله‌ای است که در تعاملات بین ادیانی، سبب ظهور رویکردها و موضع‌گیری‌های خاص در دل الهیات شده است. الهیات ادیان و الهیات تطبیقی دو نوع از این رویکردهای الهیاتی هستند. این پژوهش در صدد بررسی، مقایسه و تحلیل نوع مواجهه الهیاتی با «دیگری دینی» متناسب با هر یک از این دو الهیات است و چرایی ظهور الهیات تطبیقی با وجود الهیات ادیان را مورد واکاوی قرار می‌دهد. حاصل آنکه تفاوت‌ها و شباهت‌هایی میان این دو الهیات در مواجهه با دیگری دینی وجود دارد و بر این نکته تأکید می‌شود که الهیات تطبیقی امتیازاتی نسبت به الهیات ادیان در چگونگی تعامل با سایر ادیان دارد. الهیات ادیان با رویکرد سه‌گانه سنتی خود همچنان درگیر مسئله صدق و نجات است، اما الهیات تطبیقی از این مسئله گذر کرده و گامی فراتر از الهیات ادیان به قصد فهم الهیات دین دیگر به هدف بازخوانی و تعمق بیشتر نسبت به فهم خود از دین خویش برداشته است

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparative theology and theology of religions; two competing or complementary theologies?

نویسندگان [English]

  • morteza peirojafari 1
  • Vahideh Fakhar Noghani 2
  • jahangir masoudi 3
1 Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad
2 Department of Islamic Studies, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad
3 Department of Islamic Philosophy and Wisdom, Faculty of Theology and Islamic Studies, Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

Confronting the theologies of religions with each other is a problem that has caused the emergence of special approaches and positions in the heart of theology in inter-religious interactions. Theology of religions and comparative theology are two types of these theological approaches. This research aims to investigate, compare and analyze the type of theological encounter with the "religious other", which is appropriate for each of these two theologies, and examines the cause of emergence of comparative theology whilst the theology of religions exists. As a result, there are differences and similarities between these two theologies in dealing with religious others, and it is emphasized that comparative theology has advantages over the theology of religions in how it interacts with other religions.
The theology of religions with its traditional threefold approach is still involved in the problem of truth and salvation, but comparative theology has overcome this problem and has taken a step beyond the theology of religions to understand the theology of other religions with the aim of re-reading and pondering more about its own understanding of its own religion.

کلیدواژه‌ها [English]

  • comparative theology
  • exclusivism
  • inclusivism
  • pluralism
  • religious other

مراجع

  • اسمارت، نینیان(1389)، دین پژوهی، ترجمه سعید منتظری، قم: ادیان.
  • پترسون، مایکل و هاسکر، ویلیام(1388)، عقل و اعتقاد دینی، ترجمه احمد نراقی و ابراهیم سلطانی، تهران: طرح نو.
  • حسینی شاهرودی، سید مرتضی(1392)، «بررسی و نقد انحصارگرایی مسیحی»، جستارهایی در فلسفه و کلام. مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، ش90، ص76-53.
  • ریچاردز، گلین(1383)، رویکردهای مختلف به پلورالیزم دینی(به سوی الهیات ناظر به همه ادیان)، ترجمه احمدرضا مفتاح، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
  • سروش، عبدالکریم(1393)، صراط‌های مستقیم، چ9، تهران: صراط.
  • سلیمانی. عبد الرحیم(1394)، تعارض دعاوی ادیان، قم: دانشگاه مفید.
  • فخار نوغانی، وحیده(1399)، «بررسی و نقد دیدگاه دیوید بیسینگر در دفاع از مدل انحصارگرایی دینی»، پژوهشنامه فلسفه دین(نامه حکمت)، 2(36)، ص222-201.
  • کلونی، فرانسیس(1390)، درآمدی بر الهیات تطبیقی، ترجمه شجاعی جوشقانی، کتاب ماه دین، 170(1)، ص49-43.
  • لین، تونی(1386)، تاریخ تفکر مسیحی(روبرت آسریان، مترجم). تهران: فرزان روز.
  • مقری، احمد(1392)، گفتگوی ادیان در چالش با هویت دینی با تأکید بر الهیات تطبیقی(پایان نامه) دانشگاه ادیان و مذاهب.
  • مکگراث، آلیستر(1391)، درسنامه الهیات مسیحی، ترجمه بهروز حدادی، مترجم، ویرایش پنجم، ج 1، قم: ادیان.
  • Bakker، Freek L.(2011), Fragile Identities: Towards a Theology of Interreligious Hospitality. Exchange40, (4), 379-381. https://doi.org/157254311/10/1163X600780
  • BEISE KIBLINGER، (2010), Relating Theology of Religions and Comparative Theology. In The new comparative theology: interreligious insights from the next generation(pp. 21-42). T & T Clark.
  • Basinger، (2000), Religious diversity: Where exclusivists often go wrong. International Journal for Philosophy of Religion47,(1)43,_55. https://doi.org/10/1023/A:,1003839821372
  • Clooney، Francis X.(2008), Beyond Compare: St. Francis de Sales and Sri Vedanta Desika on Loving Surrender to God. Georgetown University Press.
  • Cornille، (2020), Meaning and method in comparative theology(First edition). Hoboken: Wiley.
  • Dehn، (2012), A European(German) View on Comparative Theology: Dialogue with My Own Past. Religions3,(4)1085,_1093. https://doi.org/10/3390/rel3041085
  • Fredericks، James L.(2010), Introduction. In The New Comparative Theology: Interreligious Insights from the Next Generation. Edited by Francis X. Clooney. London and New York: T & T Clark.P xv.
  • Fredericks، (1999), Faith among Faiths: Christian Theology and Non‐Christian Religions. New York: Paulist Press.
  • Hanson، (2006), The hermeneutics of comparative theology. Theology Dept1,_.14
  • Hedges، (2017), Comparative Theology: A Critical and Methodological Perspective(Vol.1). Boston: Brill. Retrieved from https://brill.com/abstract/journals/rpth/1/1/article-p1_1.xml
  • Kärkkäinen، Veli-Matti.(2014), Introduction to the Theology of Religions: Biblical، Historical & Contemporary Perspectives. Downers Grove: InterVarsity Press. Retrieved from http://qut.eblib.com.au/patron/FullRecord.aspx?p=2029836
  • Lindbeck، George A.(2009), The nature of doctrine: religion and theology in a postliberal age(25th anniversary ed). Louisville، Ky: Westminster John Knox Press.
  • Lindbeck، (1984), The Nature of Doctrine. Louisville: Westminster John Knox Press. Retrieved from https://books.google.com/books/about/The_Nature_of_Doctrine.html?id=vhWcDwyjKxwC
  • Paul F. Knitter، Introducing Theologies of Religions(Maryknoll، Y: Orbis Books (2002).
  • Schmidt-Leukel، (2009). Transformation by Integration: How Inter-faith Encounter Changes Christianity. Hymns Ancient and Modern Ltd.
  • Tillich،Paul، “The Significance of the History of Religions for the Systematic Theologian،” in The Future of Religions New York: Harper & Row، (1966)
  • Tillich، (1966). The Future of Religions(First Edition). Harper & Row.
  • Veli-Matti Kärkkäinen، Introduction to the Theology of Religions: Biblical، Historical & Contemporary Perspectives.(Downers Grove: InterVarsity Press، 2014)
  • von Stosch، (2012). COMPARATIVE THEOLOGY AS CHALLENGE FOR THE THEOLOGY OF THE 21ST CENTURY. Religious Inquiries، 1(2), p5-26.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار