تحلیلی بر بنیادی‌ترین و کاربردی‌ترین مفاهیم نظری و عملی در گفتمان سلفیان جهادی معاصر

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده الهیات ومعارف گروه معارف دانشگاه اصفهان

چکیده

سلفیان جهادی تکفیری یکی از گروهای وابسته به جریان اهل‌حدیث اهل سنت هستند. در قاموس فکری این جنبش عمل‌گرایی و جهاد یکی از اصلی‌ترین سازوکارهای ایجاد تغییر و تحول در جامعه است. نظر به گستردگی این جنبش و تأثیرگذاری آن در جهان اسلام معرفت و شناخت مبانی فکری این جریان یک ضرورت است. این پژوهش با روشی توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ به این سؤال است که بنیادی‌ترین مفاهیم نظری و عملی در گفتمان سلفیان جهادی کدام‌اند؟ و این مفاهیم چه نقشی در کنش­های جهادی­ها ایفا می‌کنند؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که کلیدواژه‌هایی نظیر «کفر» و «ایمان»، «توحید در حاکمیت»، «تشکیل خلافت اسلامی»، «مبارزه با حاکمیت طاغوت»، «هجرت»، «عمل‌گرایی»، «پیوستگی میان ایمان و عمل»، «اصالت عمل»، «مخالفت با تفکر ارجاعی»، «توجه به نص قرآن» و «بی‌توجهی به مذاهب اربعه اهل سنت» از مؤلفه‌های این جنبش‌ها به شمار می‌روند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the most fundamental and applicable theoretical and practical concepts in the discourse of contemporary Jihadi Salafists

نویسنده [English]

  • hamzeh ali bahrami
Assistant Professor at Faculty of Theology and teachings, University of Isfahan
چکیده [English]

Takfiri Jihadi Salafists are one of the groups affiliated with Ahl al-Hadith of Ahl al-Sunnah. In the intellectual dictionary of this movement, pragmatism and jihad are one of the main mechanisms for creating change and transformation in society. Considering the extent of this movement and its influence in the Islamic world, understanding the intellectual foundations of this current is a necessity. This research, with a descriptive and analytical method, seeks to answer the question: what are the most fundamental theoretical and practical concepts in the discourse of jihadist Salafists? And what role do these concepts play in the actions of jihadists? The findings of the research show that keywords such as "disbelief" and "faith", "monotheism in governance", "formation of the Islamic caliphate", "struggle with the rule of Taghut", "emigration", "pragmatism", "connection between faith and action", "originality of action", "opposition to reactionary thinking", "attention to the text of the Qur'an" and "ignoring the four Sunni sects " are among the components of these movements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Jihadi Salafists
  • Sovereignty
  • Takfir
  • Jihad
  • Ignorance
  • Ibn Taymiyyah
  • ابن‌تیمیه، حمد بن عبدالحلیم(1425)، الحسبة لشیخ الإسلام ابن‌تیمیه رحمه‌الله، تحقیق علی بن نایف الشحود، الطبعة الثانیة، ریاض.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1432)، تفسیر شیخ‌الاسلام ابن‌تیمیه، ریاض: دار ابن الجوزی.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1426-2005)، مجموع الفتاوی، ریاض: دارالوفا.
  • ابن­فرّاء، ابویعلی محمدبن حسین(1408)، الأحکام السلطانیه، تصحیح محمد حامد الفتی، مصر: شرکه مکتبه و مطبعه مصطفی البابی الحلبی.
  • ابوزهره محمد(1991)، ابن‌تیمیه حیاته و عصره، آرا و فقهه، قاهره: درالفکر العربی.
  • ابوعمر، عمر محمود«ابوقتاده»(بی‌تا)(الف)، لماذا الجهاد، منبر التوحید و الجهاد، tawhed.ws/r
  • ابوعمر، عمر محمود«ابوقتاده»(بی­تا)(ب)، حول مرجئه العصر، منبر التوحید و الجهاد، tawhid.ws
  • ابوعمر، عمر محمود«ابوقتاده»(بی­تا)(ج)، نظرة جدیدة فی الجرح و التعدیل البانی، منبر التوحید و الجهاد، tawhid.ws
  • اسماعیلی محمدمهدی(1397)، بررسی مقایسه‌ای جمهوریت و تغلب در آرای امام خمینی و سیدقطب، فصلنامه پژوهش‌های راهبردی سیاست، س7، ش25، ص 198-180.
  • برگن پیترال(1390)، اسامه بن‌لادن، ترجمه عباسقلی غفاری فرد، تهران: اطلاعات.
  • البنا، حسن(بی­تا)، مجموعة رسائل الامام الشهید حسن البنا، مصر: دارالدعوه.
  • خفاجی، ا.ع(2009م)، الحرکات الاسلامیه المعاصره والعنف، بغداد: دارالشئون الثقافیه العامه.
  • دسوقی، ف.ا(1998م)، الخلافه الاسلامیه: اصولها الاعتقادیه و حقیقتها و عودتها الحتمیه، اسکندریه.
  • رشیدرضا، سید محمد(2010م)، مجله المنار، کویت: المکتبة الشامله.
  • زرقاوی ابومصعب(1427)، کلمات المضیه، شبکه البراق الاسلامیه.
  • زرقاوی، ابومصعب(بی­تا)، کلمات مضئیه، بی‌جا، بی‌نا.
  • سریه صالح(1402)، رسالةالایمان،مصر: دارالمعارف
  • سید قطب، ابراهیم حسین شاذلی(1365)، فاجعه تمدن و رسالت اسلام، ترجمه علی حجتی کرمانی، چ6، تهران: انتشارات القبس.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1389)، فی ظلال القرآن، ترجمه مصطفی خرم دل، تهران: احسان.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1390)، معالم فی الطریق، ترجمه محمود محمودی، چ2، تهران: احسان.
  • ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1394)، نشانه‌های راه، ترجمه محمود محمودی، [بی‌جا]: نشر الکترونیکی بنیاد نشر افکار سید قطب.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1405)، فی ظلال القرآن، بیروت/ قاهره: دارالشروق.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1413)، معرکتنا مع الیهود، بیروت: دارالشروق.
  • ــــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1979م- 1399ق)، معالم فی الطریق، بیروت/ قاهره: دارالشروق.
  • شحاده، مروان(1395)، سیر گفتمان سلفی‌گری، ترجمه محمد کاظم جعفری، تهران: سروش.
  • صبوری رحیم(1393)، جاهلیت در نگاه سلفیه جهادی و اثرات سوء آن بر جهان اسلام، پژوهشنامه نقد وهابیت«سراج منیر»، س4، ش16، ص 116-90.
  • طبری، محمد جریر(1403)، تاریخ الطبری، بیروت: موسسه اعلمی.
  • الطرطوسی ا.ب(2016م)، الحکام السلطانیۀ و السیاسۀ الشریعه(abubaseer.bizland.com/books )
  • عبدالحمید عقل. ا(2009)، معالم التربیه الجهادیۀ فی ضوء کتابات الشیخ عبدالله عزام، رسالۀ ماجستیر، غزه: جامعة الاسلامیه.
  • عبدالرحمن عمر(بی­تا)، کلمة حق«مرافعه التدکتور عمر عبدالرحمن فی قضیه الجهاد»، القاهره: دارالاعتصام.
  • عبدالعزیز عبدالقادر(بی­تا)، الجامع فی طلب العلم الشریف، شبکة الحسبه، alhesbeh.net
  • عزام، عبدالله(بی­تا)(الف)، الاسلام والمستقبل البشریه«اسلام و اینده بشریت» ترجمه محمد امین کیانی، بی جا
  • ــــــــــــــ(بی­تا)(ب)، الحق بالقافله، بشاور، باکستان: مرکز الشهید عبدالله عزام.
  • العلیانی، علی بن نفیع(بی­تا)، اهمیة الجهاد فی نشر الدعوة الاسلامیة والرد علی الطوایف الضالة فیه، ریاض: دار طیبه للنشر.
  • غزالی، محمد بن محمد(1351)، احیاء علوم الدین، ترجمه مؤیدالدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیوجم، تهران: انتشارات علمی، فرهنگی.
  • فراتی، عبدالوهاب(1396) ایدئولوژی تکفیر؛ سرشت و راهبرد مواجهه با آن، فصلنامه علوم سیاسی،بهار سال ششم شماره 77، صص(127-100)
  • فرج، عبدالسلام(بی­تا) الفریضه الغائبه، منبر التوحید و الجهاد(ilmway.com/site/maqdis)
  • کمیل، طویل(1391)، القاعده و خواهرانش، تهران: اندیشه سازان نور.
  • کوپل، ژیل(1382) پیامبر و فرعون، مترجم حمید احمدی، تهران: انتشارات کیهان.
  • مهدی بخشی شیخ احمد(1385)، سید قطب و اسلام گرایی معاصر، فصلنامه علوم سیاسی، س9، ش33، ص190-170.
  • مروان، شحاده(1395)، سیر گفتمان سلفیگری، ترجمه محمد کاظم جعفری، تهران: انتشارات سروش.
  • المقدسی ابومحمد(بی‌تا)(الف)، مشروع الشرق الاوسط الکبیر، منبر التوحید و الجهاد، tawhed.ws
  • المقدسی ابومحمد(بی تا)(ب)، وقفات مع ثمرات الجهاد، منبر التوحید و الجهاد، tawhed.ws
  • ناجی ابی­بکر(بی­تا)، ادارة التوحش، خطر مرحله ستمر بها الامه، ابوظبی: مرکز الدراسات و البحوث الاسلامیه.
  • نسیره . ه(2013)، السلفیة الجهادیة و تنظیم القاعده، المنطلقات الفکریه والمرجعیات الفقهیه، بیروت: مرکز دراسات الوحدة العربیه.