بررسی روایات تفویض امرتشریع به اهل بیت (علیهم‌السلام) و نقد شبهات قفاری

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته مطالعات اسلامی، گرایش قرآن و حدیث دانشگاه قم

2 استاد دانشگاه قم

3 دکتری شیعه‌شناسی و پژوهشگر مدرسه عالی فقه اصفهان

چکیده

بنابر آموزه‌های اسلام، تشریع ویژه ذات باری تعالی است و پیامبران و جانشینان ایشان عهده‌دار تبیین‌ همان شریعت الهی بوده‌اند. برخی همچون ناصر القفاری با فراهم‌آوردن متونی از احادیث شیعی، واگذاری قانونگذاری به امامان: را از اصول مذهب امامیه بر شمرده‌ است. مسئله اصلی پژوهش حاضر، واکاوی عباراتی است که در متون شیعی به عنوان تفویض تشریع قلمداد شده و قفاری به آن‌ها استناد نموده تا شیعه را کافر قلمداد نماید. با توصیف و تحلیل روایات و با تأکید بر منابع اهل سنت، در دو محور مفهوم‌شناسی تفویض تشریع و علت واگذاری قانونگذاری به امامان: به مسئله فوق پاسخ داده شده است. دستاورد تحقیق حاکی از آن است که مفهوم صحیح تفویض تشریع، واگذاری امر دین به امامان در مرحله چگونگی ابلاغ شریعت است و نه وضع شریعت در مقابل شریعت الهی و علت این تفویض، تعلیم مستقیم خداوند به اهل بیت: و برخورداری از علم الهی و مقام ایشان در تقرب به خداست که اهل بیت را هدف غایی خلقت و واسطه فیض قرار داده و اراده ایشان را با اراده خدا مقارن ساخته است؛ ازاین‌رو قفاری به معنای صحیح تفویض نزد امامیه نپرداخته و تنها به ذکر چند حدیث بسنده نموده و در نقل روایت، بخشی از احادیث مربوطه را نیز تقطیع نموده تا شبهه خود را زیبا جلوه داده و از این طریق به رد عقاید شیعه بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of the Narrations of Delegating the Commandment of Shari'a to the Ahl al-Bayt (PBUH) according Critique of Qafari Doubts

نویسندگان [English]

  • Hekima Waez Mousavi 1
  • Mohammad Taghi Diyari Bidgoli 2
  • ali reza zakizadeh renani 3
1 PhD student in Islamic Studies, Quran and Hadith, Qom University
2 Professor of Qom University
3 PhD in Shiite Studies and Researcher of Isfahan Higher School of Jurisprudence
چکیده [English]

According to the Islamic teaching, legislation is Just for God. The prophets and their successors were responsible for explaining the divine law.  Some people such as Nasser Al-Qafari, have considered the entrusting legislation to the Imams (as) is as one of the principles of the Imami religion, by providing texts from Shiite hadiths.  The main issue of the present study is the analysis of the expressions that are considered in Shiite texts as entrusting legislation and Qafari has referred to them in order to consider Shiites as infidels.  By describing and analyzing the narrations and emphasizing the Sunni sources, these matter is answered in two axes:
1_ explaining the true concept of entrusting legislation
2_ explaining the reason of entrusting legislatiin
The result of the research indicates that the true concept of entrusting the Shari'a is to leave the matter of religion to the Imams at the stage of propagation the Shari'a  not to impose the Shari'a against the Divine legislation. These  position for Ahl al_Bayt because of their Proximity to God,and their direct Learning from God, they dont want except  what God whants.these characteristics   made the Ahl al-Bayt as ultimate goal of creation and  mediator of the grace,
 Therefore, Ghaffari did not pay attention to the true meaning of entrusting to the Imams and only mentioned a few hadiths and he has done some ellipses among narrations   in order to make his doubt beautiful and thereby reject the Shiite beliefs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nasser Al-Qafari
  • Principles of Shiite Religion
  • entrusting
  • Ahl al-Bayt
  • Restriction and Assignment
  • قرآن کریم

    • ابن ابی‌حاتم، عبدالرحمان بن محمد(1419ق)، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق اسعد محمّد طیب، ریاض: مکتبه نزار مصطفی الباز.
    • ابن حیون، نعمان بن محمّد(1409ق)، شرح الأخبار فی فضائل الأئمة الأطهار:، تصحیح محمّدحسین حسینی جلالی، قم: نشر اسلامی.
    • ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم(1411ق)، تفسیر غریب القرآن، تحقیق ابراهیم محمّد رمضان، بیروت: دار الهلال.
    • ابوالقاسمی، محمدجواد، قاضی‌زاده، کاظم(1391)، «تفویض تشریع احکام در سیره پیامبر اکرم از نگاه عالمان اهل سنت»، مجله مطالعات تاریخ اسلام، ش14.
    • ابوحیّان، محمّد بن یوسف(1420ق)، البحر المحیط فی التفسیر، تحقیق صدقی محمّد جمیل، بیروت: دار الفکر.
    • اشعری، ابوالحسن علی بن اسماعیل(1393دلیل روشن(پاسخ به شبهات قفاری درباره ‌اندیشه مهدویت)، قم: مؤسسه آینده روشن، پژوهشکده مهدویت.
    • آیتی، نصرالله(1389)، «نقد و بررسی شبهات دکتر ناصر القفاری درباره ‌اندیشه مهدویت»، مجله مشرق موعود، ش9.
    • بخاری، محمّد بن اسماعیل(1410ق)، صحیح البخاری، چ2، قاهره: جمهوریة مصر العربیه.
    • ــــــــــــــ(1417ق)، التاریخ الکبیر، بیروت: دار الفکر.
    • برقی، احمد بن محمد بن خالد(1393)، المحاسن، ترجمه علیرضا زکی‌زاده رنانی، چ3، مشهد: نشر اعتقاد ما.
    • پاشایی، وحید(1391)، «پاسخ به شبهات ناصر القفاری درباره بداء»، مجله معرفت کلامی، س3، ش2.
    • پورروستایی، جواد و صفورا مظاهری(1397)، «بررسی تفویض تشریع به پیامبر و ائمه از دیدگاه آیت الله جوادی آملی»، مجله اندیشه نوین دینی، ش52.
    • تجلیل تبریزی، ابوطالب(1415ق)، تنزیه الشیعة الاثنی عشریة عن الشبهات الواهیة، چ2، قم: مجمع العالمی لأهل البیت:.
    • جصاص، احمد بن علی(1405ق)، احکام القرآن، تحقیق محمّد صادق قمحاوی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    • جوهری، ابونصر اسماعیل بن حمّاد(1410ق)، الصحاح، تحقیق احمد بن عبدالغفور عطار، چ4، بیروت: دار الملایین.
    • حاکم نیشابوری، ابوعبدالله محمّد بن عبدالله(1411ق)، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • ابن تیمیه، ابوالعباس أحمد عبد الحلیم(بی‌تا)، کتب و رسائل و فتاوى شیخ الإسلام ابن تیمیة، چ2، ریاض: مکتبة ابن تیمیه.
    • حسینی قزوینی، سید محمد(1434ق)، نقد کتاب اصول مذهب الشیعه، قم: مؤسسه ولی عصر للدراسات الاسلامیه.
    • خمینی، سید روح الله موسوی(1420ق)، الرسائل العشرة، قم: مؤسسه و تنظیم نشر آثار امام خمینی;.
    • دلبری، سید علی(1386مبانی رفع تعارض اخبار از دیدگاه شیخ طوسی در استبصار، مشهد: دانشگاه علوم رضوی.
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، دمشق: دار القلم.
    • سبحانی، جعفر(1385)، ولایت تشریعی و تگوینی از دیدگاه علم و فلسفه، قم: موسسه امام صادق7.
    • شافعی، ابی‌القاسم علی بن الحسن(1995م)، تاریخ مدینة دمشق، بیروت: دارالفکر.
    • شبّر، سید عبدالله(1404ق)، الأصول الاصلیة و القواعد الشّرعیة، قم: کتابفروشی مفید.
    • صدوق، محمد بن علی بن بابویه قمی(1376)، الأمالی، چ6، تهران: کتابچی.
    • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1378ق)، عیون اخبار الرضا7 ، تحقیق مهدی لاجوردی، تهران: نشر جهان.
    • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1390ق)، کمال الدین و تمام النعمه، تصحیح علی‌اکبر غفاری، چ2، تهران: اسلامیه.
    • ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، من لا یحضره الفقیه، چ2، قم: نشر اسلامی.
    • صفری، مهدی و کرمانی کجور(1392)، «تفویض تشریع به معصومان: در رویکرد عالمان امامی»، مجله امامت‌پژوهی، ش9.
    • طباطبایی، سید محمدحسین(1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه اعلمی.
    • طبری، ابوجعفر محمد بن جریر(1387ق)، تاریخ الأمم و الملوک[تاریخ طبری]، تحقیق محمّد ابوالفضل ابراهیم، چ2، بیروت: دار التراث.
    • طبری، ابوجعفر محمد بن جریر(1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن[تفسیر الطبری]، بیروت: دار المعرفه.
    • طوسی، محمد بن حسن(1373)، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی اصفهانی، چ3، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
    • ـــــــــــــــــــــ(1390ق)، الاستبصار، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    • عابدی، احمد(1390)، توحید و شرک در نگاه شیعه و وهابیت، تهران: مشعر.
    • عبدالصمد، عبدالقادر(1422ق)، الرّد على کتاب أُصول مذهب الشیعة الامامیة الاثنی عشریة للقفاری، بیروت: دار الوحدة الإسلامیه.
    • عروسى حویزى، عبد على بن جمعه‏( 1415 ق‏)، تفسیر نور الثقلین‏، قم: انتشارات اسماعیلیان.
    • علم الهدی، علی بن الحسین(1376)، الذریعۀ الی اصول الشریعه، ج1، تهران: دانشگاه تهران
    • علیجان، طاهر(1385)، نقد و بررسی دیدگاه دکتر قفاری درباره امامت(فصل اول، باب ثالث از کتاب اصول مذهب الشیعة الإمامیة الاثنی عشریة)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته فقه و معارف اسلامی، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی، استاد راهنما: محمّدرضا موسوی‌فراز.
    • عیاشی، محمد بن مسعود(1380ق)، تفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه.
    • غزالی، ابوحامد محمد بن محمد(1413ق)، المستصفى فی علم الأصول، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • فخر رازی، محمّد بن عمر(1420ق)، التفسیر الکبیر(مفاتیح الغیب)، چ3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    • فراهیدی، خلیل بن احمد(1409ق)، کتاب العین، چ2، قم: نشر هجرت.
    • قاسمی، ابوالفضل و فتح الله نجارزادگان(1394)، «بررسی و نقد منهج قفاری در اصول مذهب الشیعه»، فصلنامه سلفی پژوهی، ش2.
    • قرشی، علی‌اکبر(1412ق)، قاموس قرآن، چ6، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • قدردان قراملکی، محمد حسن(1386)، آیین خاتم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    • قزوینی، محمدحسین(1434ق)، نقد کتاب أصول مذهب الشیعه، قم: مؤسسه ولی عصرأ.
    • قفاری، ناصر بن عبدالله(1418ق)، اصول مذهب الشیعة الإمامیة الإثنی عشریة؛ عرض و نقد، [بی‌جا]: دار الرضا.
    • ــــــــــــــــــــ(1428ق)، مسألة التقریب بین اهل السنة و الشیعه، چ3، [بی‌جا]: دار طیبه للنشر و التوزیع.
    • قمی نیشابوری، نظام الدین حسن بن محمد(1416ق)، تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان، بیروت: دار الکتب العلمیه.
    • قمی، علی بن ابراهیم(1363)، تفسیر القمی، تحقیق طیب موسوی جزایری، قم: دار الکتاب.
    • کشی، محمد بن عمر(1409ق)، رجال الکشی، تحقیق حسن مصطفوی، مشهد: دانشگاه مشهد.
    • کلینی، محمّد بن یعقوب(1407ق)، الکافی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و محمد آخوندی، چ4 و2، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • کمالی دزفولی، علی(1370)، شناخت قرآن، تهران:‌ اسوه.
    • مازندرانی، محمد صالح بن احمد(1382ق)، شرح الاصول و الروضه، تهران: المکتبۀ الاسلامیه.
    • مجلسی، محمد باقر(1403ق)، بحار الأنوار، چ2، بیروت:‌ دار احیاء التراث العربی.
    • مجلسی، محمد باقر(1404ق)، مرآة العقول، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، چ2، تهران: دار الکتب الاسلامیه.
    • محمدزاده بنی‌طرفی، مهدی(1397)، «نقد و پاسخگویی به شبهه‌افکنی دکتر قفاری در باب عصمت با تکیه بر نظریات متکلمان شیعه»، فصلنامه پژوهش‌های اعتقادی ـ کلامی، ش30.
    • محمدی ری‌شهری، محمد(1391)، دانشنامه قرآن و حدیث، ترجمه حمیدرضا آژیر و حمیدرضا شیخی، چ2، قم: دار الحدیث.
    • مسعودی، عبدالهادی(1391)، در پرتو حدیث، چ2، قم: دار الحدیث.
    • مفید، محمد بن محمد نعمان( ۱۳۷۹ق)، الاختصاص، قم: نشر اسلامی.
    • ــــــــــــــــــــــــ(1413ق)، الأمالی، تصحیح علی‌اکبر غفاری و حسین استادولی، قم: کنگره شیخ مفید.
    • ــــــــــــــــــــــــ(1414ق)، تصحیح إعتقادات الامامیة، تحقیق حسین درگاهی، چ2، قم: کنگره جهانی شیخ مفید.
    • مکی حنفی، ابوالبقاء محمد بن أحمد(1424ق)، تاریخ مکة المشرفة و المسجد الحرام و المدینة الشریفة و القبر الشریف، چ2، بیروت: دار الکتب العلمیه.

    نعمت، عبدالله(1405ق)، هشام بن حکم، بیروت: دار الکتب العلمیه.