بررسی تطبیقی دیدگاه آیت الله جوادی‌آملی و علی عبدالرزاق درباره «خلافت»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری کلام اسلامی جامعۀ المصطفی العالمیه

2 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

3 استادیار جامعه المصطفی العالمیه

چکیده

مسئله خلافت و جانشینی پیامبر ص و حد اختیارات و وظایف وی از مسائل مهم و مبنایی میان اندیشمندان اسلامی است. عبدالرزاق معتقد است نه دلیل نقلی بر وجوب نصب امام و خلیفه پس از پیامبرص وجود دارد و نه دلیل عقلی و نه اجماع. به اعتقاد وی حکومت پیامبرص نیز صبغه الهی نداشته است!آیت­الله جوادی آملی خلافت دینی را همان مقام خلیفه­اللهی می­داند که خداوند متعال بر اساس آیه سی­ام سوره بقره، به نوع انسان با محوریت علم اسمای الهی عطا کرده است. ایشان مقام خلافت را از کرامت انسان و موجب کمال وی دانسته است. از دیدگاه ایشان، خلافت کمال حقیقی و مشکک است و هرگز قابل عزل و نصب نیست و کسی شایسته خلافت الهی و رهبری دیگر انسان­هاست که دارای مراتب عالی علم اسمای الهی باشد و این مقام به انبیا و اولیای الهی: اختصاص دارد. این مقاله پس از تبیین دیدگاه علی عبدالرزاق و آیت­الله جوادی آملی درباره مسئله خلافت، با روش توصیفی، تحلیلی آرای عبدالرزاق را با استفاده از معتقدات آیت­الله جوادی نقد می­کند. دستاورد این پژوهش نشان خواهد داد که دیدگاه عبدالرزاق درباره خلافت، اصل دین اسلام را تحت­ الشعاع قرار داده است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/2193428
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697600

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Comparative Study of Ayatullah Javādi Āmoli & Abd al-Razzaq regarding Caliphate

نویسندگان [English]

  • fateme elmirad 1
  • Seyed Morteza Hosseini Shahroudi 2
  • Javad Raghavi 3
1 Doctor of Islamic Theology of Al-Mustafa International University
2 Professor of Ferdowsi University of Mashhad
3 Assistant Professor of the of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

The topic of caliphate and successorship of the Prophet (and his duties and scope of power) is among the important and major topics among the Islamic scholars. Abd al-Razzaq believes that: There is no narrative reason implying the obligation of appointing Imam and Caliph after the Prophet (and no rational reason and no consensus). According to him, the government of the Prophet also did not have a divine tone.
Aytullah Javādi Āmoli considers religious government as the Divine Successorship (Khalifatullah) that the Almighty has granted the human kind with the knowledge of Divine Names being as its center, according to the 30th verse of chapter Baqarah. He relates the status of caliphate from the virtue of humanity and considers it to help him on his perfection. According to his view, caliphate is a real and analogical gradation perfection and it will never be subjected to removal or appointment, and the one who deserves to be the divine Caliph and leader of other humans is the one who contains the high levels of knowledge of the Divine Names and this stage or level is exclusive to the Prophets and Divine saints. This research, after elucidating the view of Ali Abd al-Razzaq and Ayatullah Javādi Āmoli regarding the topic of Caliphate, criticizes the view of Abd al-Razzaq using descriptive – analytical method, through the beliefs of Ayatullah Javādi. The conclusion of this research indicates that the view of Abd al-Razzaq regarding the Caliphate has influenced the principle of Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Apparent Caliphate
  • True Caliphate
  • Ayatullah Javādi Āmoli
  • Ali Abd al-Razzaq
-        آمدی، سیف الدین(1423ق)، ابکار الأفکار فی أصول الدین، چ1، قاهره: دارالکتب.
-        ابن ابی الحدید(1378-1383)، شرح نهج البلاغه، چ1، قم: مکتبة آیة‌الله المرعشی النجفی.
-        ابن اثیر(بی­تا)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
-        ابن هشام(1375ق)، السیرۀالنبویه، بیروت: دارالوفاق.
-        امینى، ابراهیم(1374)، بررسى مسائل کلى امامت، چ3، قم: بوستان کتاب.
-        امینی، عبدالحسین(1416ق)، الغدیر فی الکتاب و السنۀ والادب، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-        انصاری، شیخ مرتضی(1419ق)، فرائد الاصول، چ1، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
-        ایجی، عضدالدین(1425ق)، شرح المواقف، شرح میرسید شریف جرجانی، چ1، قم: الشریف الرضی.
-        بند علی، سعید(1391)، مهراستاد: سیرهعلمیوعملیاستادجوادیآملی، چ6، قم: اسراء.
-        بیضاوی، عبدالله بن عمر(1991م)، طوالع الانوار من مطالع الانظار، قاهره: مکتبۀ الازهریۀ للتراث.
-        تفتازانی، سعدالدین(1409ق)، شرح المقاصد، چ1، قم: الشریف الرضی.
-        ــــــــــــــــ(بی­تا)، شرحمختصرالمعانی، چ7، قم: دارالحکمه.
-        جوادی آملی، عبدالله(1389)(الف)، ادب فنای مقربان، چ7، قم: اسراء.
-        ــــــــــــــــــ(1389)(ب)، امام مهدیأ موجود موعود، چ6، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1389)(ج)، تسنیم، چ8، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1389)(د)، تفسیرانسانبهانسان، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1383)، توحید در قرآن، چ1، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1388)(الف)، زن در آینه جلال و جمال، چ19، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1386)، سرچشمه اندیشه، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(بی­تا)(الف)، سروشهدایت، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1389)(هـ)، سیره پیامبران در قرآن، ج6، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1385)، سیرهرسولاکرم9درقرآن، ج8، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1388)(ب)، شکوفایی عقل در پرتو نهضت حسینی، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1388)(ج)، شمیمولایت، چ5، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(1388)، عصاره خلقت، چ11، قم: اسراء.
-        جوادی آملی، عبدالله(1387)، عید ولایت، چ9، قم: اسراء.
-        ـــــــــــــــــــ(بی­تا)(ب)، نسیم اندیشه، قم: اسراء.
-        رازى، فخرالدین محمد بن عمر(1420ق)، التفسیرالکبیر(مفاتیحالغیب)، چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-        راغب اصفهانى، حسین بن محمد(1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، چ1، بیروت: دار القلم.
-        زمخشرى، محمود بن عمر(1407ق)، الکشافعنحقائقغوامضالتنزیلوعیونالأقاویلفىوجوهالتأویل، چ3، بیروت: دار الکتاب العربی.
-        شریعتمداری حمیدرضا(1382)، سکولازیرمدرجهانعرب، چ1، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
-        شیخ مفید(1413ق)، اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات، چ1، قم: المؤتمر العالمی للشیخ المفید.
-        طباطبایى، سید محمدحسین(1390ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
-        طبرسى، فضل بن حسن(1372)، مجمعالبیانفیتفسیرالقرآن، چ3، تهران: ناصر خسرو.
-        طبری، محمد بن جریر(1392)، تاریخطبری، چ6، تهران: سروش.
-        عبدالرزاق، علی(1380)، اسلام و مبانی قدرت، ترجمه امیر رضایی، تهران: قصیده سرا.
-        ــــــــــــــ(2011م)، الاسلامو اصولالحکم، قاهره: مکتبه الاسکندریه.
-        عنایت، حمید(1385)،سیریدراندیشهسیاسیعرب: ازحملهناپلئونبهمصرتاجنگجهانیدوم، چ6، تهران: امیرکبیر.
-        فناری، محمد بن حمزه(2010م)، مصباح الانس بین المعقول و المشهود، چ1، بیروت: دار الکتب العلمیه.
-        فیومی، احمدبن محمد(بی­تا)، المصباح المنیر، قم: دارالهجره.
-        کلینى، محمد بن یعقوب(1407ق)، الکافی، چ4، تهران: الاسلامیه.
-        مجلسى، محمد باقر(1403ق)، بحارالأنوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، چ2، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-        مرعشی، قاضی نور الله(1409ق)، إحقاق الحق و إزهاق الباطل، چ1، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی.
-        مکارم شیرازی، ناصر(بی­تا)، بررسیفشرده­ایپیرامونطرححکومتاسلامی، قم: [بی­نا].
-        هاشمی، احمد(1379)، جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع، تعلیقات: نجوی انیس ضو، چ1، قم: نشر بخشایش.