رسالت «برهان نظم»؛ اثبات وجود یا صفات خداوند

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

گروه فلسفه وکلام اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه قم ، قم، ایران

چکیده

کثیری از  خداباوران غربی، برهان نظم را بر اثبات وجود خدا کارامد می­دانند، اما اکثر فلاسفه و متکلمان اسلامی، در اثبات وجود باری‌تعالی از آن بهره نگرفته و رسالت آن را تنها  اثبات برخی صفات خداوند ذکر کرده­اند. این نوشتار، به کنکاش درباره برخى مناقشات درباره رسالت برهان نظم پرداخته است و سعی دارد به این سؤال­ها پاسخ گوید که آیا برهان نظم عهده‏دار اثبات وجود خداوند است یا عهده‌دار اثبات برخى صفات خداوند؟ یا اینکه تنها دلیلى اقناعى است که سهم عمده در تعمیق ایمان مؤمنان دارد؟ در حوزه اثبات وجود خدا آیا این برهان یقین‏آور است؟ میزان کارایى برهان در حوزه اثبات برخى صفات چگونه است؟ یافته‌های پژوهش نشان می­دهد که گرچه متفکران اسلامی، غالباً از طریق این استدلال، برخی صفات خدا را اثبات می‌نمایند و حتی برخی از منتقدان غربی آن، چنین کارایی را نیز بر نمی­تابند،  تقریرهای استقرایی این استدلال، کارایی اثبات وجود خداوند را دارا هستند و گرچه مفید یقین منطقى نیستند، مى‏توانند یقین موضوعى را به ارمغان ‏آورند.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/2193426
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1697602

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Mission of Argument of Order; Proofing Existence or Attributes of God

نویسنده [English]

  • farah ramin
Department of islamic philosophy and theology,Faculty of theology, University of Qom,Qom, Iran
چکیده [English]

Many of the Western theists consider the argument of Order not practical for proving the existence of God, however the majority of the Islamic philosophers and theologians have not used it to prove the existence of God, rather they have mentioned its mission to only prove some of the Divine Attributes. This research has done its studies regarding various arguments in terms of the mission of argument of Order and tries to answer these questions: Is the argument of Order responsible to prove the existence of God or some of His attributes? Or is it the only convincing argument that plays a major role in elevating the faith of a believer? Is this argument results in certainty in proving God’s existence? How functional it is in proving some of God’s attributes? The outcome of the research indicates that despite of Islamic scholars using this argument to prove some of God’s attributes, and still some of the western critics consider it as being unpractical for such matter, still the different exposition of this argument is capable of proving God’s existence although it may not result in logical certainty, still it can bring about subjective certainty.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Argument of Order
  • Existence of God
  • Attributes of God
  • Probabilities
  • Inductive Expositions
قرآن کریم
-        پترسون، مایکل و دیگران(1376)، عقل و اعتقاد دینى، ترجمه احمد نراقى و ابراهیم سلطانى، چ1، تهران: انتشارات طرح نو.
-        پلانتینجا، الوین(1376)، فلسفه دین (خدا، اختیار، شر)، ترجمه و توضیح محمد سعیدى‏مهر، چ1، قم:، مؤسسه فرهنگى طه.
-        جمعى از نویسندگان(1382)، معارف اسلامى 2ـ1، چ25، تهران: انتشارات سمت.
-        جوادى آملى، عبدالله(1375)، تبیین براهین اثبات خدا، چ2، قم: مرکز نشر اسراء.
-        حسینى بهشتى، محمد(بی­تا)، خدا از دیدگاه قرآن، تهران: انتشارات بعثت.
-         دیلمی، احمد(1376)، طبیعت و حکمت(پژوهشی در برهان نظم)، قم: معاونت امور اساتید و دروس معارف اسلامی.
-        دینانی، غلامحسین(1380)، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
-        رامین، فرح(1395)، برهان نظم، چ1،  قم:، انتشارات بوستان کتاب.
-        سبحانى، جعفر(1411ق)، بحوث فى الملل والنحل، الطبعة الثانیه، بیروت: دارالاسلامیه.
-        سروش، عبدالکریم(1367)، «نقدها را بود آیا که عیارى گیرند»، مجله کیهان فرهنگى، ش10، س5، ص16-11.
-        سیدقطب(1402ق)، فى ظلال القرآن، الطبعة العاشرة، بیروت: دارالشروق.
-        شیرازى، صدرالدین محمد(1362)، مبدأ و معاد، ترجمه احمد بن محمدالحسینى اردکانى، چاپ اول، تهران، مرکز نشر دانشگاهى.
-        صدر، محمدباقر(1402ه.ق)، الاسس المنطقیة للاستقراء، الطبعة الرابعة، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
-        طباطبایی، محمد حسین(1393)، المیزان فى تفسیر القرآن، الطبعة الثانیة، بیروت: مؤسسة الاعلمى للمطبوعات.
-        طبرسى، ابوعلى الفضل بن الحسن(بی­تا)، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت: دار مکتبة الحیاة للطباعة و النشر.
-        طوسى، محمد بن حسن نصیرالدین(1407ق)، تجرید الاعتقاد، تصحیح محمد جواد الحسینى الجلالى، الطبعة الاولى، مکتب الاعلام الاسلامى.
-        گلشنى، مهدى(1375)، قرآن و علوم طبیعت، چ1، تهران: نشر مطهر.
-        مصباح ‏یزدى، محمد تقى(1373)، معارف قرآن، چاپ مکرر، قم: مؤسسه در راه حق.
-        ـــــــــــــــــــــــ(1370)، آموزش عقاید، چ7،  قم: سازمان تبلیغات اسلامى.
-        مطهرى، مرتضى(1375)، علل گرایش به مادیگرى، چ8، قم: صدرا.
-        ــــــــــــــــ(1350)، اصول فلسفه و روش رئالیسم(پاورقى)، چ1، قم: انتشارات اسلامى.
-        ــــــــــــــــ(1374)، توحید، چ3، قم: انتشارات صدرا.
-        هاسپرز، جان(1371)، فلسفه دین(نقدى بر براهین اثبات وجود خدا به روش تحلیلى)، ترجمه گروه ترجمه و ویراستارى مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامى، قم: دفتر تبلیغات اسلامى.
-         Davies, Paul(1983), God and the New Physics, New York: Simon and Schuster.
-        Hume, David(1999), An Enquiry Concerning Human Understanding, Tom.L. Beaucham (ed),Oxford: Oxford University press.
-        Kant, Immanuel(1929), Immanuel kant's Critique of pure Reason, (trans) Norman Kemp Smith ,London: Macmillan Press.
Swinburne, Richard(1979), The Existence of God, Oxford: Clarendon Press.
ــــــــــــــــ(1988), "The Argument from Design", from, Philosophy of Religion: The Big Question Eleonore Stump and Michael J. Murray (eds),Oxofrd: Blacwell.