الهیات سلبی حمیدالدین کرمانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری الهیات و معارف اسلامی(فلسفه و کلام)، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران

2 استادیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران (نویسنده مسئول)

چکیده

حمید الدین کرمانی(411-352ق) ملقب به حجۀ‌العراقین، یکی از پرنفوذترین و تأثیرگذارترین متفکران کیش اسماعیلی در دوره‌ اقتدار حکومت فاطمیان است. او با بهره‌گیری از فلسفه نوافلاطونی و تأثیرپذیری از آموزه‌های اسلامی سعی می‌کند با تکیه ‌بر الهیات سلبی، الگویی جدید از خداشناسی ارائه دهد. این الگو نه با خداشناسی فیلسوفانی چون فارابی و ابن‌سینا هماهنگ است و نه با رأی معتزله و اشاعره. او همچون استاد خود سجستانی، خدا را ماورای آن می‌داند که بتوان او را «موجود» یا «ناموجود»، «شیء» یا «لا شیء» خواند. از طرف دیگر نظریه تعطیل  معتزله را با تفسیر و توضیح اشتباه آنان روشن می‌کند. این مقاله می‌کوشد ابتدا زمینه شکل‌گیری الهیات سلبی کرمانی را نشان دهد و سپس با دسته‌بندی دلایل وی، تصویر روشن‌تری از الهیات سلبی او ارائه کند. این دلایل به دو دسته دلایل معرفت‌شناختی و وجود شناختی تقسیم می‌شوند.
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/2173928
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1685215
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The concept of Imamate is one of the general concepts in the Apophatic Theology of Hamid al-Din Kermānī

نویسندگان [English]

  • vahideh saadi nalbandi 1
  • sayyed abbas zahabi 2
1 . Candidate of Islamic Theology and Sciences (Philosophy and Theology), Islamic Azad University of Khorasgan, Isfahan
2 Assistant Professor of Philosophy Group, Azad Islamic University, unit of research and sciences of Tehran
چکیده [English]

Hamid al-Din Kermānī (352 – 411 Hijri), known as the Hujjat al-‘Arāqayn, was one of the most influential scholars of the Isma’ili during the time of the Fatimid Caliphate. He tried to present a new pattern of theism using the apophatic theology and his benefits from the Neoplatonism and Islamic teachings. This pattern is different than the ones from philosophers such as Fārābi and Avicenna as well as the Muʿtazilites and the Ashʿarites. Just like his teacher, Sajestānī, he considers God higher than being called as “being” or “not being”, “thing” or “not thing”. From another side he clarifies the theory of Ta’til (mind not being capable of understanding any description of God) of the Muʿtazilites with their false commentary and explanation. This article tries to project the circumstances which led to formation of Kermānī’s apophatic theology and then by categorizing his reasons, will provide a clearer image of his apophatic theology. These reasons are divided to two groups of epistemology and ontology.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hamid al-Din Kermānī
  • Shi’a
  • Isma’ili
  • Apophatic Theology
  • Essence and Attributes

مراجع

-        ابوحاتم رازی، احمدبن حمدان(1381)، اعلام النبوه، تهران: موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
-        ابن اثیر، علی بن محمد(1424ق)، الکامل فی التاریخ، ج10، بیروت: دار الصادر.
-        ابن سینا، حسین بن عبدالله(بی‌تا)، التعلیقات، محقق عبدالرحمن بدوی، قم: المرکز النشر التابع لمکتب الاعلام الاسلامی.
-        اشعری، علی بن اسماعیل(1400ق)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، مصحح هلموت ریتر، بیروت: دار النشر.
-        افلوطین(1366)، دوره آثار فلوطین، ترجمه محمدحسن لطفی، ج2، چ1، تهران: انتشارات خوارزمی.
-        بغدادی، عبدالقاهر بن الطاهر(1408)، الفرق بین الفرق، بیروت: دارالجیل.
-        تامر، عارف(بی‌تا)، رحله مع یعقوب بن کلس، فصلنامه التراث العربی، دمشق.
-        جان احمدی، فاطمه(1387)، "الحاکم بامرالله ابو منصور"، دانشنامه جهان اسلام، ج12.
-        جان احمدی، فاطمه و حیات مرادی(1393)، «راهبرد عبادتین و تقویت قدرت مذهبی فاطمیان مصر»، پژوهشنامه تاریخ اسلام، ش14.
-        جان احمدی، فاطمه(1390)، «اندیشمند ایرانی حمیدالدین کرمانی و مدیریت بحران دربار فاطمیان»، جستارهای تاریخی، ش1.
-        دفتری، فرهاد(1386)، تاریخ و عقائد اسماعیلیه، ترجمه فریدون بدره‌ای، تهران: نشر فرزان روز.
-        زریاب، عباس(1373)، «ابویعقوب سجزی»، دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج6، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی.
-        سجستانی، اسحاق بن احمد(1432ق)، المقالید الملکوتیه، محقق حسین پوناوالا و اسماعیل قربان، تونس: دارالغرب الاسلامی.
-        سجستانی، اسحاق بن احمد(2000م)، الافتخار، محقق اسماعیل قربان حسین، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
-        شیخ مفید(بی‌تا)، النکت فی الاصول، محقق محمدرضا حسینی جلالی، قم: مژتمر العالمی لالفیۀ شیخ مفید.
-        ـــــــ(1414ق)، اوائل المقالات، ابراهیم انصاری، قم: مؤتمر العالمی لالفیۀ شیخ مفید.
-        طوسی، خواجه نصیرالدین(بی‌تا)، شرح الاشارات و التنبیهات(مع المحکمات)، ج3، قم: نشرالبلاغه.
-        عنان، محمد بن عبدالله(بی‌تا)، الحاکم بامرالله و اسرار الدعوۀ الفاطمیه، قاهره: دار النشر الحدیث.
-        فراهیدی، خلیل بن احمد(1410ق)، العین، ج7، محقق مهدی مخزومی، قم: مؤسسۀ دارالهجره.
-        قریشی، ادریس عمادالدین(بی‌تا)، عیون الاخبار و فنون الاثار فی فضائل الائمۀ الاطهار:، ج6، محقق مصطفی غالب، بیروت: دارالاندلس.
-        کاکایی، قاسم و اشکان بحرانی(1387)،«مبانی نظری الهیات سلبی»، نامه مفید، دوره 14، ش68، ص140-123.
-        کاظم بیگی، محمد علی(1377)، «ابن کلس»، دایرۀ المعارف بزرگ اسلامی، ج4.
-        کرمانی، احمدبن عبدالله(1429ق)، المصابیح فی اثبات الامامه، بیروت: مؤسسۀ النور للمطبوعات.
-        ــــــــــــــــــ(بی‌تا)، راحۀ العقل،  تقدیم و تحقیق، محمد کامل حسین و محمد مصطفی حلمی، قاهره: دارالفکر العربی.
-        ـــــــــــــــــ(1407ق)، الرسالۀ الدریۀ فی معنی التوحید و الموحد، مصطفی غالب، بیروت: المؤسسه الجامعیۀ للدراسات و النشر.
-        کندی، یعقوب بن اسحاق(1241ق)، رسایل الکندی الفلسفیه، تقدیم محمد عبدالهاوی ابوریده، قاهره: حسان.
-        ولفسن، هری اوسترین(1368)، فلسفه علم کلام،  ترجمه احمد آرام، چ1، تهران: انتشارات الهدی.
-        همدانی، حسین بن فضل‌الله(بی‌تا)، الصلیحیون و الحرکه الفاطمیۀ فی الیمن، ج1، دارالمختار للطباعه و النشر.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار