نقد و بررسی پاسخهای ارائه شده به تعارض میان آیه 52 سوره شوری و آیه 56 سوره قصص با تأکید بر نگرش حکمی، عرفانی

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

2 استادیار ، گروه معارف اسلامی، دانشگاه پیام نور ، ایران

چکیده

قرآن کریم سند قطعی معارف دینی و صادر از مبداء هستی است، لذا هیچ گونه تعارض، تناقض و اختلاف حقیقی در آن متصور نیست، البته از جهت دلالت، حیثیتی انسانی و بشری دارد و از این رو زمینه تعارض ظاهری و القاء برخی اشکالات و شبهات را فراهم کرده است. از جمله این شبهات تعارض ظاهری آیات 56 سوره قصص و 52 سوره شوری است که در یکی، هدایت انسان‌ها توسط پیامبر اثبات و در دیگری از ایشان سلب شده است. اندیشمندان مسلمان بسته به حوزه اندیشه و سطح دانش خود، به این تعارض ظاهری پاسخ داده اند. با توجه به تنوع و تعدد این پاسخ ها، سؤال این است که آیا می‌توان با تبیین و تحلیل پاسخ ها، نسبت به قوت و ضعف هر یک از آن‌ها داوری نموده و دیدگاه برتر را شناسایی کرد؟ این مقاله با روش تحلیلی به نقد و ارزیابی دیدگاه‌های رایج در این باره پرداخته و با نگاه انتقادی به آن‌ها نشان داده است که نگرش حکمی و عرفانی در پاسخ به این شبهه از جامعیت، استحکام و انسجام، بیشتری برخوردار بوده و توان بیشتری در پاسخ گویی به اشکال دارد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/2173916
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1685212
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Keywords: ʿAllāma Ṭabāṭabāī, Prophets Infallibility, Infallibility of the holy Prophet of Islam (peace be upon him & his Household), Immunity from Sin, Immunity from Mistake. Review & Criticism of Responses to Contradiction between Verse 52 of Ash-Shura and Verse 56 of Al-Qasas with Emphasis on Philosophical – Mystical Perspective

نویسندگان [English]

  • gholamali moghaddam 1
  • nabiyollah sadrifar 2
1 Assistant Professor of Islamic Philosophy and Theology, Razavi Islamic Sciences University
2 Assistant Professor of Islamic Sciences, Payame Noor University
چکیده [English]

The holy Qur’an is the definite Source of religious sciences and revealed by the Origin of the existence. Therefore conflict, contradiction, and true differences are not feasible. However, from implication aspect, the Qur’an has a humanistic aspect through which a circumstances for doubts and objections may have been created. Among those doubts is the apparent contradiction of verse 56 of Ash-Shura and verse 52 of Al-Qasas. The guidance of people by the Prophet has been proved in one and rejected in another. Muslim scholars have responded to this criticism according to their field of expertise. Considering the variety of answers, there is this question that is it possible to evaluate those answers and find the best view by elucidation and analyses of the responses? This article, using analytical method, reviews and criticizes common views in this regard and expresses that the philosophical and mystical perspective in responding to this criticism is more comprehensive, stable, and cohesive than other approaches and it has higher abilities of answering the question.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Contradiction of the Verses
  • Qur’an Criticism
  • Verse 56 of Al-Qasas
  • Verse 52 of Ash-Shura

مراجع

قرآن کریم
-        آقا بزرگ تهرانی، محمد محسن(1403ق)، الذریعة الی تصانیف الشیعه، بیروت:‌ دارالاضواء.
-        ابن سینا، حسین بن عبد الله(1404ق)، التعلیقات(ابن سینا)، قم: مکتب الإعلام الإسلامی/ مرکز النشر.
-        ـــــــــــــــــــــ(1375)، الاشارات و التنبیهات‏، قم: انتشارات نشر البلاغة.
-        ابن شهر آشوب، محمد بن علی(1429ق)، متشابه القرآن و المختلف فیه، محقق: حامد مومن، بیروت: موسسۀ العارف للمطبوعات.
-        ابن عربى، محى‌الدین(بی‌تا)، الفتوحات المکیة، بیروت: دار صادر.
-        ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1946م)، فصوص الحکم‏، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیه.
-        ابن فارس، احمد(1404 ق)، معجم مقاییس اللغة، محقق: هارون، عبدالسلام محمد، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
-        ابن‌ قتیبه، عبدالله بن مسلم(1423ق)، تأویل مشکل القرآن، تحقیق: ابراهیم شمس‌الدین، بیروت: دار الکتب العلمیه/ منشورات بیضون.
-        ابن منظور، محمد بن مکرم(1414 ق)، لسان العرب، چ3، بیروت: دار صادر.
-         آشتیانی، جلال الدین(1376)، هستی از نظر فلسفه و عرفان، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
-        آملى، سید حیدر(1352)، المقدمات من کتاب نص النصوص، تهران: انتشارات انستیتو ایران و فرانسه.
-        بقلى شیرازى، ‏روزبهان(1428ق)، تقسیم الخواطر، تصحیح احمد فرید المزیدى‏، قاهره: دار الآفاق العربیة
-        بیضاوى، عبدالله بن عمر(1418ق)، أنوارالتنزیل و أسرار التأویل(تفسیر البیضاوى)، لبنان: بیروت، دارإحیاء التراث العربی.
-        راغب اصفهانی، حسین بن محمد(1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، چ1، دمشق/ بیروت: دارالعلم/ الدار الشامیه.
-        رشید‌رضا، محمد(1414ق)، تفسیر القرآن الحکیم الشهیر بتفسیر المنار، بیروت: دارالمعرفة.
-        زحیلى، وهبه(1411ق)، التفسیرالمنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج، چ2، دمشق: دار الفکر.
-        ـــــــــــ(1422ق)، التفسیر الوسیط، چ1، دمشق: دار الفکر.
-        زرکشی، محمد بن بهادر(1410ق)، البرهان فی علوم القرآن، بیروت: دارالمعرفه.
-        زمخشرى، محمود(1407ق)، الکشاف، چ3، بیروت: دارالکتاب العربی.
-        سبحانی، جعفر(1385)، فروغ ابدیت، قم: بوستان کتاب.
-        سبزوارى، محمد(1406ق)، الجدید فى تفسیر القرآن المجید، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
-        سلطانی بیرامی، اسمعیل(1390)، « آیات موهم اختلاف و قواعد تفسیر»، کتاب قیم، دوره 1، ش4، ص92-71.
-        سهروردی، یحیی بن حبش(1372)، کتاب حکمة الإشراق، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-        سیوطى، عبدالرحمن(1404ق)، الدر المنثور، قم: کتابخانه حضرت آیت‌الله مرعشى نجفى;.
-        شعبان پور، محمد و طیبه یزدان مدد(۱۳۹۴)، «انتساب هدایت و اضلال به خدا در قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی و فخر رازی»، دوفصلنامه اندیشه علامه طباطبائی، دوره2، ش3.
-        شوکانی، محمد(1414ق)، فتح القدیر، دمشق: دار ابن کثیر.
-         صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم(1368)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار العقلیة الأربعه، ج۲، قم: مکتبة المصطفوی.
-        صدوق، محمد بن علی(1398ق)، التوحید، قم: جامعه مدرسین‏.
-        صفایى حائرى، على(1385)، روش برداشت از قرآن، چ2، قم: لیلة القدر.
-        طباطبایی، محمد حسین(1374)، ترجمه تفسیر المیزان، ترجمه سید محمد باقر موسوی همدانی، چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
-        ـــــــــــــــــــ(1416ق)، نهایة الحکمه، قم: جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیه.
-        ـــــــــــــــــــ(1390)، المیزان فی تفسیرالقرآن، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
-        طبرسى، فضل بن حسن(1372)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، چ3، تهران: ناصر خسرو.
-        طوسی، محمد بن محمد(1383)، اجوبة المسائل النصیریه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگى‌.
-        طیب حسینی، سید محمود و فریده پیشوایی(1395)، «بررسی تطبیقی شأن نزول آیه 56 سوره قصص»، مطالعات تطبیقی قرآن و حدیث، س4، ش6.
-        فخر رازى، محمد بن عمر(1420ق)، التفسیر الکبیر، چ3، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-        قشیرى، عبدالکریم بن هوازن(2000م)، لطائف الاشارات، چ3، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتاب.
-        قطب الدین رازی، محمد بن محمد(1403ق)، شرح الإشارات و التنبیهات للطوسی(مع المحاکمات)، قم: دفتر نشر کتاب.
-        قطب، سید(1425ق)، فی ظلال القرآن، چ35، بیروت: دار الشروق.
-        قونوى، صدر الدین(2010م)،‏ مفتاح الغیب، تصحیح عاصم ابراهیم الکیالی،‏ بیروت: دار الکتب العلمیه.
-        قیصرى رومى، محمد داوود(1375)، شرح فصوص الحکم، تصحیح سید جلال الدین آشتیانى، تهران: انتشارات علمى و فرهنگى.
-        مجلسى، محمد باقر(1403ق)،‏ بحار الأنوار، تصحیح جمعى از محققان، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
-        مدرسى، محمدتقى(1419ق)، من هدى القرآن، چ1، تهران: دار محبی الحسین7.
-        مراغى، احمد مصطفى(بی‌تا)، تفسیر المراغى، بیروت: دارالفکر.
-        مطهری، مرتضی(1389)، مجموعه آثار، ج3، تهران: صدرا.
-        معرفت، محمد هادی(1423ق)، شبهات و ردود، قم: موسسه فرهنگی، انتشاراتی التمهید.
-        مفید، محمد بن محمد(بی‌تا)، ایمان ابوطالب، قم: مؤسسة البعثة.
-        مکارم شیرازى، ناصر(1371)، تفسیر نمونه، چ10، تهران: دار الکتب الإسلامیه.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار