نقد نظریه فخر رازی در باب تعیین امام ذیل آیات «ولایت و خلافت»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران، پردیس فارابی

چکیده

مسئله ولایت و خلافت بلافصل پیامبر اکرم, از مهم‌ترین مباحث اختلافی میان شیعه و اهل سنت است. در بحث راه تعیین امام بین مذاهب اسلامی از طریق  نص هیچ گونه اختلافی وجود ندارد، اما در اینکه آیا نصی در این مورد رسیده است یا نه، شیعه قائل به نص جلی در بحث امامت است و امامت را منصبی الهی می­داند که جز با طریق نص شرعی امکان‌پذیر نیست، اما اهل سنت بالاخص فخر رازی در اینکه آیا امامت به نص است یا به بیعت و اختیار(اجماع)T چون نص جلی از سوی خدای متعال را انکار می­کند، راه دوم یعنی بیعت و اجماع را برمی‌گزیند و آن را بر عهده مردم می­داند. در این پژوهش با روش توصیفی، تحلیلی به نقد  شبهات فخر رازی در مورد نص جلی و دلایل ایشان در  بحث بیعت و اجماع خواهیم پرداخت.
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/2119900
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1685213

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Criticism of Fakhr Rāzī in Regards to Determining the Imam under the Verses of Vicegerency & Caliphate

نویسندگان [English]

  • zohreh baba ahmadi milani 1
  • hamed dezh abad 2
1 Assistant Professor, Department of Quranic and Hadith Sciences, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, iran
2 Associate Professor, Faculty of Theology, University of Tehran, Farabi Campus
چکیده [English]

The topic of vicegerency and immediate caliphate after the holy Prophet (peace be upon him and his Progeny) is among the more important controversial topics between the Shi’as and the Sunnis. There is no difference between the Islamic sects in the way of determination using the clear injunction, however there is an argument regarding whether there is a clear injunction or not. The Shi’as believe there is a clear injunction regarding the topic of Imamate, and it is a divine position that cannot be possible unless if it is through the rightful injunction. But the Sunnis, especially Fakhr Rāzī, believe otherwise. Since he rejects the clear designation from the Almighty, he picks the second path, which is the path of allegiance and consensus and considers it as a responsibility upon the people. We will analyze the criticisms of Fakhr Rāzī regarding the clear designation and his reasons regarding the topic of allegiance and consensus in this article using descriptive and analytical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Clear Injunction
  • Consensus
  • Fakhr Rāzī
  • Imam
  • Caliphate
-        ابن تیمیة الحرانی، احمد بن عبد الحلیم(1406ق)، منهاج السنة النبویة، قاهره: مؤسسة قرطبة.
-        ابن حزم اندلسی،  ابومحمد علی بن احمد(1416ق)، الفصل فی الملل والأهواء والنحل، تعلیق: احمد شمس الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
-        ابن‌خلدون، ابوزید عبدالرحمن(بی‌تا)، تاریخ ابن خلدون، بیروت: دارإحیاء التراث العربی.
-        ماوردی، ابوالحسن علی بن محمد(1386، 1944م)، الأحکام السلطانیة و الولایات الدینیه، القاهرة: دار الحدیث.
-        ایجى، میر سید شریف(1325ق)‏، شرح المواقف‏، تصحیح: بدر الدین نعسانى‏،  چ1، قم: الشریف الرضی‏.
-        باقلانی، ابی بکر محمد بن الطیب(1366ق)، التمهید فی الرد علی الملحدة والمعطّلة والرافضة والخوارج والمعتزلة، تعلیق محمود محمد الخضری و محمد عبد الهادی ابوریده، قاهره: دار الفکر العربی.
-        بحرانى، هاشم بن سلیمان‏(1416ق)، البرهان فى تفسیر القرآن‏، تحقیق: قسم الدراسات الاسلامیة موسسة البعثة، تهران‏: بنیاد بعثت‏.
-        بغدادی، ابی‌منصور عبد القاهر بن ظاهر(1401ق)، اصول الدین، بیروت: دار الکتب العلمیة.
-        بهشتی دامغانی، ابراهیم(1391)، « اجماع از دیدگاه فریقین»، فصلنامه حبل المتین، دوره اول، ش1.
-        تفتازانی، سعد الدین(1409ق)، شرح المقاصد، چ1، قم: شریف رضی.
-        جوینی، عبدالملک(1416)، الإرشاد إلى قواطع الأدلة فی أول الاعتقاد، بیروت: دارالکتب العلمیة.
-        حسکانى عبید الله بن احمد(1411 ق‏)، شواهد التنزیل لقواعد التفضیل‏، تهران: سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامى‏.
-        ربانی گلپایگانی، علی(1386)، امامت در بینش اسلامی، قم: بوستان کتاب.
-        رضوانى، على اصغر(1386)، امام شناسی و پاسخ به شبهات، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران.
-        زحیلی، وهبة(1406ق/1986م)، اصول الفقه الاسلامی، دمشق: دارالفکر.
-        سبزواری، حسن(1392)، «معنا و جایگاه اجماع اهل حل وعقد»، مجله «امامت پژوهی»، س3، ش10.
-        شریف مرتضى‏(1410ق)، الشافی فی الإمامة، تحقیق و تعلیق: سید عبدالزهراء حسینى، چ2، تهران: مؤسسة الصادق7.
-        ــــــــــــــــ(1411 ق)، الذخیرة فی علم الکلام‏، تحقیق: سید احمد حسینى، ‏ قم‏: مؤسسة النشر الإسلامی‏.
-        شمس‌الدین محمد مهدی(بی‌تا)، نظام الحکم و الإدارة فی الإسلام، بیروت: مؤسسة الدولیة للدراسات و النشر.
-        کلینی، محمد بن یعقوب(1363)، اصول کافی، تصحیح و تعلیق: علی اکبر غفاری، چ5، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-        مفید، محمد بن محمد بن نعمان(1414ق/1993م)، اوائل المقالات، تحقیق: الشیخ ابراهیم الأنصاری، بیروت: دارمفید للطباعة و النشر و التوزیع.
-        طوسی، محمد بن حسن(1406ق)‏، الاقتصاد فیما یتعلق بالاعتقاد، چ2، بیروت‏: دار الأضواء.
-        طباطبایى، سید محمد حسین(1417ق)‏، المیزان فى تفسیر القرآن‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم.
-        غزالی، ابی حامد محمد بن محمد(1417ق/1996م)، المستصفی،  تحقیق: محمد عبدالسلام عبدالشافعی، بیروت: دارالکتب العلمیه.
-        فاضل مقداد(1405ق)، إرشاد الطالبین إلى نهج المسترشدین‏، تحقیق: سید مهدى رجائى‏، قم‏: انتشارات کتابخانه آیت الله مرعشى;.
-        فاضل مقداد(1422ق)، اللوامع الإلهیة فی المباحث الکلامیة، تحقیق و تعلیق: شهید قاضى طباطبایى‏، چ2، قم‏: دفتر تبلیغات اسلامى.
-        فخر رازى، محمد بن عمر(1412ق)، المحصول، تحقیق: دکتور طه جابر فیاض العلوانی، بیروت: موسسة الرساله.
-        ـــــــــــــــــــ(1986م)‏، الأربعین فی أصول الدین‏، قاهره‏: چ1، مکتبة الکلیات الأزهریة.
-        ـــــــــــــــــــ(1420ق)‏، مفاتیح الغیب، چ3، بیروت: دار احیاء التراث العربی‏.
-        ـــــــــــــــــــ(1411ق)‏، المحصل‏، چ1، عمان‏: دار الرازی.
-        فراء، ابویعلی محمد بن الحسین(1386ق)، الأحکام السلطانیة، مصر: مکتبة مصطفی البابی.
-        قرطبی، محمد بن احمد(1368)، الجامع  لأحکام القرآن(تفسیر القرطبی)،  تهران: انتشارات ناصر خسرو.
-        الصفار، محمد بن حسن بن فروخ(1404ق/1362)، بصائر الدرجات،  تصحیح، تعلیق و تقدیم: میرزا حسن کوچه‌باغی، تهران: اعلمی.
-        القلمونی الحسینی، محمد رشید(بی‌تا)، الخلافة، قاهره: دار النشر الزهراء للاعلام العربی
-        مظفر، محمد رضا(بی‌تا)، اصول الفقه،  قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
-        نجار زادگان، فتح‌الله(1382)، «بررسی و نقد دیدگاه‌ها و روایات اهل سنت درباره اولوالأمر»،  مجله طلوع، ش5.