امامت و امام درگفتمان امامیه و ماتریدیه

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جامعة المصطفی العالمیة

2 دانش‌پژوه دکترای حقوق جزا و جرم‌شناسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی و پژوهشگر جامعه المصطفی,العالمیه

چکیده

امامت، یکی از جنجالی‌ترین موضوعات اعتقادی در تاریخ اسلام و از مهم‌ترین مسائل اختلافی میان اهل سنت ماتریدی و امامیه است. اهل سنت ماتریدی، بنا بر نگرش و برداشتی که از مقام نبوت و جایگاه رسالت دارند، معتقدند پیامبر, برای خود خلیفه‌ای معین نکرده است و اصولاً تعیین امام و خلیفه، مسئله‌ای است «انتخابی» که بایستی توسط مردم یا «شورای حل و عقد» صورت پذیرد. طبق این مبنا، امامت و خلافت، امری سیاسی و اجتماعی و از باب لزوم حاکمیت و اداره امور جامعه اسلامی است و شرایطی چون اسلام، مرد بودن، سیاست‌مدار و آشکار بودن امام برای تصدی مقام امامت کافی است و ویژگی‌هایی مانند عدالت، علم به همه امور و عصمت، برای امام ضروری نیست. در مقابل، امامیه بر این باورند که خلافت پیامبر و زعامت امت اسلامی، مقامی الهی است که نه تنها مردم و شورا، بلکه شخص پیامبر نیز نقشی در تعیین آن ندارد و امام بایستی توسط خداوند تعیین و به وسیله پیامبر به مردم ابلاغ شود. از این منظر، امام بایستی واجد تمام شرایط و اوصاف پیامبر ـ‌جز در تلقی وحی‌ـ باشد تا بتواند شایستگی تصدی این مقام را داشته باشد. تدبیر اداره امور جامعه اسلامی نیز، شأنی از شئون امام است و امام همواره امام است؛ چه در رأس حکومت باشد، چه نباشد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/1490235
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1083160

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Imamate and Imam in Imamiey and Maturidieh

نویسندگان [English]

  • Hasan ali Akhlaghi Amiri 1
  • Mohammad Ali Fakouri 2
1 Associate professor of Al Mustafa International University
2 PhD candidate of Criminal Law and Criminology Razavi University and researcher of Al-Mustafa International University
چکیده [English]

One of the controversial topics within the history of Islam is the topic of Imamate which provided different definitions within the Sunni sect of Maturidi and Shiitee or the Imamiyeh is considered among the vital subjects. The Sunni Maturidi, due to their understanding and view of prophet’s place or prophecy’s place, believe that the Holy Prophet (s.a.w) has not assigned a successor or a viceroy for himself and basically the determination of Imam or Caliph is an optional matter left to people or the Council of Resolution and Contract’s hands. According to such belief the Imamate and Caliphate is a political and social matter which is important due to necessity and inevitableness of governing the Islamic nation and conditions such as Islam, being a man and being a politician and present is enough for the Imam to be chosen as the one and characteristics such as justice, knowledge of everything and infallibleness is not necessary for the Imam. In contrary the Imamiyeh believes that the successorship or the viceroyship of the Prophet and leadership of Islamic nation is a divine authority which not only people nor the council but even the Prophet himself has no right choosing it and Imam has to be chosen by the God and will be introduced to people by the Prophet. From this perspective Imam has to contain all the attributes and characteristics of the Prophet – except in receiving revelation – so that he will be eligible and competence of accepting such position. Managing the Islamic nation is one affair of Imam’s duties and he will be always the Imam regardless of him being in charge of the government or not.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imamate
  • Imam
  • Justice
  • Infallibleness
  • Maturidiyah
  • Imamieh Ithna Ashari
-         قرآن کریم
-         ابن ابی الحدید، عزالدین‌عبدالحمید‌المدائنی(1378)، نهج‌البلاغه، تحقیق: محمد‌ابوالفضل ابراهیم، چ1، داراحیاء الکتب العربیة.
-         ابن اثیر، أبی الحسن علی بن أبی الکرم الشیبانی[بی‌تا]، اسد الغابة، دارالکتاب العربی، بیروت.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1386)، الکامل فی التاریخ، دار صادر، بیروت.
-         ابن حجر عسقلانی، احمدبن علی(1415)، الاصابةفی تمییز الصحابة، تحقیق: الشیخ عادل أحمد عبد الموجود، الشیخ علی محمد معوض، چ1، درالکتب العلمیه، بیروت.
-         ابن حزم الظاهری، ابی محمد علی بن أحمد(1320)، الفصل فی الملل والأهواء والنحل، چ1، دارالصادر، بیروت.
-         ابن حنبل، احمد[بی‌تا]، مسند، دارصادر، بیروت.
-         ابن خلدون، عبدالرحمن[ بی‌تا]، تاریخ ابن خلدون(العبر)، چ4، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
-         ابن صباغ المالکی المکی، علی بن محمد بن أحمد(1422)، الفصول المهمة فی معرفة الائمة، تحقیق: سامی غریری، چ1، دارالحدیث، قم.
-         ابن عساکر، ابی‌القاسم علی بن الحسن(1415)، تاریخ مدینة دمشق، تحقیق: علی شیری، دارالفکر، بیروت.
-         ابن منظور، محمد بن مکرم(1405)، لسان العرب، ادب الحوزه.
-         ابن میثم البحرانی، میثم بن علی(1417)، النجاة فی القیامة فی تحقیق امر الامامة، چ1، مجمع الفکر الاسلامی، قم.
-         ــــــــــــــــــ(1406)، قواعد المرام فی علم الکلام، تحقیق: سید احمد حسینی، چ2، مکتبة آیت‌الله‌مرعشی، قم.
-         ابن همام، کمال الدین محمد[ بی‌تا]، المسایرة فی علم الکلام، تعلیق: محمد محی‌الدین، مکتبة محمود، قاهره.
-         ابوحاتم رازی[بی‌تا]، الزینة فی الکلمات الاسلامیة العربیة، تصحیح: عبداللّه سلوم سامرائی، دارصادر، بیروت.
-         اشعری، ابوالحسن(1400)، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، تصحیح: هلموت ریتر، چ3، آلمان.
-         ــــــــــــــ(1405)، مقالات الاسلامیین، تحقیق: محمّد محیی‌الدین عبدالمجید.
-         امین عاملی، سید محسن[بی‌تا]، اعیان الشیعه، تحقیق: سید حسن امین، دارالتعارف، بیروت.
-         امین مصری، احمد(1969)، فجر الاسلام، دارالکتاب العربی، بیروت.
-         آخوند خراسانی، محمد کاظم(1409)، کفایة الاصول، چ1، مؤسسة آل البیت]، قم.
-         آذرنوش، آذرتاش(1391)، فرهنگ معاصر تهران، چ14، نشر نی، تهران.
-         بحرانی، سیدهاشم، غایة المرام و حجة الخصام، تحقیق: سیدعلی عاشور.
-         بخاری، محمد بن اسماعیل(1401)، صحیح البخاری، دار الفکر، بیروت.
-         بزدوی، ابی‌الیسر محمد بن عبدالکریم(1383)، اصول الدین، تحقیق: هانس بیتریس، دار احیاء الکتب العربیة، قاهره.
-         البغدادی، عبد القاهربن طاهر بن محمد(1415)، الفرق بین الفرق، تحقیق: ابراهیم رمضان، چ1، دارالمعرفة، بیروت.
-         بلاذری، احمدبن یحیی بن جابر(1394)، انساب الاشراف، تحقیق: محمدباقر محمودی، چ1، اعلمی، بیروت.
-         تفتازانی، سعدالدین(1401)، شرح المقاصد فی علم الکلام، دارالنعمانیه، پاکستان.
-         تهانوی حنفی، محمدعلی(1996)، موسوعة کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ناشرون، بیروت.
-         الجزری(ابن اثیر)؛ مبارک بن محمد(1364)، النهایة فی غریب الحدیث والاثر، تحقیق: طاهر احمد الزاوی، محمود محمدالطناحی، چ4، اسماعیلیان، قم.
-         جلالی، سید لطف الله(1386)، تاریخ و عقاید ماتریدیه، چ1، مرکز مطالعات وتحقیقات ادیان و مذاهب، قم.
-         جوهری، اسماعیل بن حماد(1407)، الصحاح، تحقیق: احمد عبدالغفور العطار، چ4، دارالعلم، بیروت.
-         جوینی(امام الحرمین أبوالمعالی)، عبد الملک(1385)، لمع الأدلة فی قواعد أهل السنةوالجماعة، تحقیق:فوقیة حسین محمود، چ1، لمؤسسة المصریة العامة للتألیف والأنباء والنشر.
-         حاکم نیسابوری، ابی عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق: یوسف عبدالرحمن المرعشلی، بیروت، دارالمعرفة، [بی تا].
-         خزاز قمی،أبی القاسم علی بن محمد بن علی،کفایة الاثر، تحقیق: سید عبداللطیف الحسینی، قم، بیدار، 1401.
-         خطیب بغدادی، ابی احمد بن علی(1405)، الکفایة فی علم الروایة، تحقیق: احمد عمر هاشم، چ1، دار الکتاب العربی، بیروت.
-         دینوری، احمد بن داوود(1960)، الاخبار الطوال، تحقیق: عبدالمنعم عامر، چ1، دار‌احیاء الکتب العربی.
-         الزبیدی الحنفی، السید محمد مرتضی الحسینی الواسطی(1414)، تاج العروس، تحقیق: علی شیری، دارالفکر، بیروت.
-         زیلعی، عبدالله بن عبدالرحمن بن سعد(1414)، تخریج الاحادیث والآثار، چ1، دار ابن‌خزیمه، ریاض.
-         سبکی، عبدالوهاب بن علی(1409)، السیف المشهور فی شرح عقیدة ابی منصور، کلیة الهیات بجامعة مرمرة، استانبول.
-         السیوری الحلی، مقداد بن عبدالله(1417)، النافع یوم الحشر، چ2، دارالاضواء، بیروت.
-         شریف مرتضی(1405)، رسائل الشریف المرتضی، تحقیق: سید احمدحسینی،  دارالقرآن الکریم، قم.
-         شهرستانی، ابی الفتح علی بن ابی الکرم[ بی‌تا]، الملل و النحل، تحقیق: محمد سید گیلانی، دارالمعرفه، بیروت.
-         الشیبی، کامل مصطفی(1982)، الصلة بین التصوف والتشیع، چ3، دار الأندلس، بیروت.
-         صدر، سید حسن[بی تا]، نهایة الدرایة، تحقیق: ماجد الغرباوی، نشر المشعر.
-         صدر، سید محمدباقر(1360)،  فدک در تاریخ، ترجمه: محمود عابدی، انتشارات روزبه، تهران.
-         ـــــــــــــــــــ(1979)، البحث حول الولایة، چ2، دارالتعارف للمطبوعات، بیروت.
-         صدوق، محمدبن علی بن بابویه(1404)، عیون اخبار الرضا}، تصحیح و تعلیق: حسین اعلمی، مؤسسة اعلمی، بیروت.
-         طبرانی،‌ أبی‌القاسم‌سلیمان بن احمد(1417)، مسند الشامیین، تحقیق: حمدی عبدالمجید، چ2، مؤسسة الرسالة، بیروت.
-         طبری، محمد بن جریر بن رستم(1413)، دلائل الامامة، چ1، مؤسسة البعثة، قم.
-         طبری، محمدبن جریر(1368)، تاریخ الطبری، ترجمه: محمد بلعمی، چ2، نشر تهران، تهران.
-         طوسی، محمدبن حسن[بی‌تا]، رسائل العشر، مؤسسة النشر الاسلامی، قم.
-         علی بن شعبه(1404)، تحف العقول، تصحیح: علی اکبر غفاری، چ2، مؤسسة النشر الاسلامی، قم.
-         علی بن محمد الجرجانی(1325ق)، شرح المواقف، چ1، مطبعة السعادة، مصر.
-         فتح الدین الحنفی، علی محمد(1418)، فلک النجاة، چ2، دارالسلام.
-         فخرالدین الطریحی(1362ش)، مجمع البحرین، چ2، مرتضوی، تهران.
-         فراهیدی، خلیل بن احمد(1409)، کتاب العین، تحقیق: مهدی مخزومی، ابرهیم سامرایی، چ2، دارالهجرة، قم.
-         الفیروزآبادی الشیرازی، مجدالدین محمد بن یعقوب، القاموس المحیط.
-         قاضی عضدالدین عبدالرحمن بن أحمد ایجی(1417)، المواقف، تحقیق: عبدالرحمن عمیره، چ1، دارالجیل، بیروت.
-         کثیری، سیدمحمد(1418)، السلفیة بین اهل السنة و الامامیة، چ1، الغدیر للطباعة و النشر، بیروت.
-         کلینی، محمد بن یعقوب(1363)، اصول کافی، تصحیح: علی اکبر غفاری، چ5، دارالکتب الاسلامیة، تهران.
-         لامشی، محمود بن زید(1990)، التمهید لقواعد التوحید، تحقیق: عبدالمجید ترکی، دارالغرب الاسلامی.
-         المتقی الهندی، علاءالدین حسام الدین علی(1409)، کنز العمال، تحقیق: بکری حیانی، مؤسسة الرسالة، بیروت.
-         مسعود، جبران(1373)، الرائد، ترجمه: رضا انزابی نژاد، چ1، آستان قدس رضوی، مشهد.
-         مفید(1413)، اوائل المقالات، دانشگاه تهران، تهران.
-         مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبرایی ، المسائل العکبریة، تحقیق: علی اکبر الهی خراسانی، چ2، دارالمفید، بیروت.
-         ________________________________(1414) ،النکت الاعتقادیة، تحقیق: رضا مختاری، چ2، دارالمفید، بیروت.
-         ــــــــــــــــــــــــــــــــــ(1414)، اوائل المقالات، تحقیق: ابراهیم انصاری، چ2، دارالمفید، بیروت.
-         مولی صالح مازندرانی، محمد(1421)، شرح اصول کافی، تعلیق: میرزا ابوالحسن شعرانی، چ1، داراحیاء التراث العربی، بیروت.
-         نسفی، ابومعین میمون بن محمد(1990)، تبصرة الادلة فی اصول الدین علیطریقة الامام ابی منصور الماتریدی، تحقیق و تعلیق: کلود سلامه، المعهد العلمی الفرنسی للدراسات العربیه، دمشق.
-         نسفی، ابومعین میمون بن محمد(1406)، التمهید لقواعد التوحید، تحقیق: حبیب الله احمدحسن، دارالطباعة محمدیة، قاهره.
-         نهج البلاغه[بی‌تا]، تحقیق: صبحی صالح، چ5، دارالهجره، قم،
-         نهج البلاغ(1387)، ترجمه: سیدجعفر شهیدی، چ14، انتشارات علمی فرهنگی، تهران.
-         نیشابوری، مسلم بن حجاج[بی‌تا]، صحیح مسلم، دارالفکر، بیروت.
-         هیثمی، علی بن ابی بکر(1408)، مجمع الزوائد و منبع الفوائد، دارکتب العلمیه، بیروت.
-         یعقوبی، احمدبن ابی واضح[بی‌تا]، تاریخ الیعقوبی، دار صادر، بیروت.