تبیین رابطه شأن حقیقی و حقوقی امام

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌پژوه دکتری کلام تطبیقی جامعة المصطفی العالمیة

2 استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

3 استاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

در دوران حیات رسول خدا تبیین و تفسیر معارف شریعت و سامان‌دادن به امور سیاسی‌ـ‌اجتماعی، شأن پیامبر بود که خداوند تمام این امور را به لحاظ علم گسترده و خطاناپذیر  پیامبر وظیفة انحصاری او قرار داده بود، اما پس از رحلت ایشان همواره این پرسش فراروی افراد پژوهشگر قرار می‌گیرد که جانشین پیامبر دارای چه شئون حقیقی و حقوقی است؟ هدف این نوشتار کشف و تبیین ریشه اصلی اختلاف علمای عامه و دانشمندان امامیه درفهم مقام امام، دفع شبهات و تناقضات احتمالی برخی آموزه‌های دینی با شئون امام و ترسیم نقشه علمی و عملی برای رسیدن به نقاط مشترک فرق اسلامی و تنها راه رسیدن انسان‌ها به حقیقت امامت بوده که با روش تحلیلی- توصیفی این مطالب را به اثبات می‎‌‌رساند: شأن به لحاظ منشأ ظهور خود به شأن حقیقی و حقوقی تقسیم می‌شود؛ از آیات و روایات استفاده می‌شود امام همانند پیامبر دارای شئون حقیقی و حقوقی است؛ بین شئون حقیقی و حقوقی امام همچون شئون پیامبر رابطه معنادار وجود داشته تکوین و تشریع در آن کاملاً هماهنگ است به گونه‌ای که نادیده گرفتن ارتباطی بین شئون حقیقی و حقوقی امام مستلزم نفی تمامی شئون حقوقی امام و انکار اصل امامت خواهد بود، اگرچه بین شئون حقیقی و حقوقی امام رابطه تولیدی از نوع علت تامه با معلول آن وجود ندارد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگ ایران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگ ایران:
https://www.magiran.com/paper/1951930
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1444752

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Explaining of relation between real dignity and legal dignity of Imam

نویسندگان [English]

  • Seyyed Abdulmutalleb Mousavi 1
  • Azizullah Fayyaz Saberi 2
  • sayyed morteza hoseini shahrudai 3
1 Ph.D. student of Comparative Islamic theology at Al-Mustafa International University
2 . Assistant Professor at Islamic Philosophy and Islamic Wisdom Department of Ferdowsi University of Mashhad
3 Professor at Ferdowsi University of Mashhad
چکیده [English]

During the lifetime of the messenger of Allah, explaining and interpreting of sharia teachings and arranging of political and social affairs were duty of the prophet and God had placed this affairs the exclusive duty of the prophet because of his wide and infallible knowledge. But after his death there is a question for researchers that what is the real and legal dignity of prophet successor? Is legal credibility of the prophet successor is depended on his real dignity or not related to each other? And upon the existence of relationship what kind of relationship is there between them? 
The purpose of this article is to discover and explain the root of differences between Sunni and Shia scholars in understanding the Imam's position, eliminating probable doubts and contradictions of some religious teachings about imam's dignity and draw a scientific and practical method to reach common points of Islamic sects. The only way to get the truth is Imamate and we prove this content with analytical and descriptive method. Dignity is divided into real and legal status in terms of its origin. Imam, like the Prophet has real and legal dignities which are understood from Quranic verses and prophetic narratives. There is a meaningful relationship between real and legal dignity of Imam like dignity of the holy prophet in which genesis and legislation are perfectly harmonious so that the ignorance of relationship between real and legal dignity of Imam would require the rejection of all dignity of Imam and the principle of Imamate, although there is no type of cause and effect relationship between real and legal dignity of Imam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Real dignity
  • Legal dignity
  • Imamate
  • Cause and effect relationship
  • Stop_ causality
  • قرآن کریم
  • امینی، عبدالحسین (1397ق)، الغدیر فی الکتاب والسنة والادب، ج 5 ، چ 4، بیروت : دارالکتبب العربی،
  • ......... (1382)، موسوعة الغدیر...، ج5 ، چ 4 مؤسسة دائرة‌المعارف الفقه السلامی مرکز غدیر
  • ایجی، عبدالرحمن (1419ق)، شرح المواقف، چ 1، بیروت : دارالکتب العلمیه
  • بستانی، المعلم البطرسی (بی‌تا) محیط المحیط، بی‌جا
  • بحرانی، سیدهاشم (1384)، غایة‌‌المرام و حجة ‌الخصام، ج5، تحقیق سیدرضا صدر، چ 1، قم: نشردانش حوزه
  • باقلانی، قاضی ابوبکر (1414)، تمهید‌الاوایل و تلخیص الدلایل، بی‌چا، بیروت: مؤسسة الکتب والثقافیه،
  • تفازانی، مسعود (1422)، شرح المقاصد، ج5، چ 1، بیروت: دارالکتب العلمیه
  • التهاونی، محمد (1996م)، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، ج1، بی‌جا، بیروت: مکتبة لبنان
  • جوادی آملی، عبدالله (1378)، تسنیم، ج5، و 25 چ 1، قم: مرکز نشر اسرا
  • ........ (1383)، شمیم ولایت،چ، دوم،قم: اسرا
  • جرجانی، علی بن محمد، (1419)، شرح المواقف، ج8-7، چ 1، بیروت: دارالکتب العلمیه
  • حمصی، سدیدالدین (1414)، المنقذمن التقلید، ج2، چ 1، قم: مؤسسةالنشرالاسلامی
  • دهلوی، شاه عبدالعزیز (1396ق )، تحفه اثناعشریه، چ سوم، بی‌نا، لاهور
  • دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه دهخدا، چ، 2،تهران: انتشارات چاپ گستر
  • رهبری، حسن (1394)، بازاندیشی در علم امام، چ 1، تهران، انتشارات کویر
  • رامپوری، غیاث‌الدین محمد (1375)، غیاث‌الغات ،چ دوم،تهران: انتشارات امیرکبیر
  • زمخشری، محمد (1419)، اساس البلاغه، چ 1، بیروت: دارالکتب العلمیه
  • شهرآشوب، محمد (بی‌تا ) مناقب آل ابی‌طالب، بی‌چا، قم: مؤسسة انتشارات علامه
  • شرتونی، سعید (1992)، اقرب الموارد، چ، 2، بیروت: مکتبة لبنان
  • شعرانی، میرزاابوالحسن (1352)، دایرةالمعارف لغات قرآن کریم، چ 1،تهران: کتاب‌فروشی اسلامی
  • صدرالدین شیرازی، محمد (بی‌تا)، تفسیرقرآن الکریم، ج2، بی‌چا، بی جا: انتشارات بیدار
  • صفار، محمد (1362)، بصایرالدرجات، بی‌چا، تهران: مؤسسة اعلمی
  • صفار(1390)، شخصیت حقوقی، چ 1، تهران: انتشارات بهبهانی
  • طباطبایی، سیدمحدحسین، (1397)، تفسیرقرآن، ج4، چ 3، تهران: دارالکتب الاسلامیه
  • ....... (بی‌تا)، بدایة الحکمه، چ 1، قم: مکتبةالطباطبایی
  • ...... (1359)، اصول فلسفه و رویشریالیسم، بامقدمه و پاورقی مرتضی مطهری، چ 1، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
  • ..... (1387)، ولایت نامه، تهران: انتشارات روایت فتح
  • علم‌الهدی، شریف مرتضی (1411)، الذخیره فی علم کلام، بی‌چا، قم: انتشارات جامعه مدرسین
  • غرویان، محسن (1369)، [رابطة تولیدی در اندیشه‌های حقیقی واعتباری] کیهان اندیشه، ش،34 :72
  • غزالی، محمد(1425) احیاءعلوم‌الدین، چ 1، بیروت: دارالمعرفه
  • فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله (1405)، االوامع‌الاهیه ....، چ 2، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی
  • فراهیدی، خلیل، (1414) العین، چ 1،قم: انتشارات جامعه مدرسین
  • قندوزی، سلیمان (1430)، ینابیع الموده، ج3، چ 2، بیروت: الاعلمی للمطبوعات
  • قائم مقامی، عباس(1368)، [ ادراکات حقیقی و اعتباری] کیهان اندیشه، ش،27: 75
  • قشیری نشابوری، مسلم بن حجاج(1434)، صحیح مسلم، چ 1، بیروت: دارالاحیا التراث العربی
  • کلینی، محمدبن یعقوب، (1387)، الکافی، با اهتمام محمدحسین درایتی، چ 1، قم: دارالحدیث
  • .....(بی‌تا) اصول کافی، ج 2، بی‌چا، بی نا: دارالکتب‌الاسلامیه
  • لنگرودی، محمد جعفر(1378)، مبسوط درترمینولوژی حقوق، چ 1، تهران: گنج دانش
  • لاری نجفی، سیدعبدالحسین (1414)، المعارف السلمانیه فی کیفیة علم الامام وکمیته، چ 1، بیروت
  • لویس، معلوف(1383)، المنجد، چ 3، تهران: انتشارات اسلام
  • مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الانوار، چ 2، بی جا: مؤسسة وفا
  • متقی هندی، علی (1424)، کنزالعمال، ج13،چ 2، بیروت: دارالکتب‌العلمیه
  • مدرسی طباطبایی، حسین(1386)، مکتب در فرآیند تکامل، ترجمه هاشم ایزدپناه، چ 1، تهران: چاپ غزال،
  • صطفوی، حسن (1385)، التحقیق فی کلمات القرآن، ج6، چ 1، تهران: نشرآثارعلامه مصطفوی
  • مظفر، محمدحسین (بی‌تا)، دلایل الصدق، ج2، بی‌چا، قم: مکتبة البصیرتی