روش شناسی کلامی صدوق

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده الهیات و معارف اسلامی شهید مطهری دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناسی ارشد فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تعامل انسان با موجودات دیگر بر محور معرفت و شناخت صورت می‌گیرد. به همین سبب معرفتی که از یک روش و از طریق یک قوّه و مجرای ادراکی خاص به دست آمده اشست، شیوه اثباتی آن نیز باید بر پایه همان روش و از طریق همان قوّه و مجرای ادارکی خاص صورت گیرد. نمی‌توان اثبات یک شیء عقلانی را که با قوّه و ادراکات عقلی صورت می‌گیرد با قوّه و ادراکات حسی و تجربی و حتی نقلی، سلب یا رد نمود. بر اساس این اصل، نوشتار حاضر به دنبال کشف روش کلامی در اندیشه‌های اعتقادی و دینی شیخ صدوق است. اگرچه نام روش بر این نوشتار نهاده شد، اما مراد از روش در این پژوهش، نوع قرائت و نگاه، و نیز نوع رویکردی است که اندیشه‌های کلامی صدوق را در مواجهه با گزاره‌های کلامی بازخوانی می‌کند. در این پژوهش برای رسیدن به این مهم از روش تحلیلی‌ـ توصیفی و از شیوه جمع‌آوری اطلاعات بر اساس اسناد بهره گرفته شده است. حاصل این نوشتار، عبارت است از اینکه رویکرد شیخ صدوق نسبت به گزاره‌های کلامی بر اساس عقل سامان ‌یافته است. به عبارت دیگر، خلاف آنچه مشهور است که صدوق یک متکلم نقلی و اخباری است، شایسته است وی را یک متکلم عقل‌گرا دانست تا یک اخباری و محدث صرف.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/1669153
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1199302

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Theological Methodology of Saduq

نویسندگان [English]

  • Jahānghīr Mas’oudī 1
  • Maryam Zāre’ī 2
1 Associate Professor of Shahid Motahhari department of Theology and Islamic Sciences, Ferdowsi University, Mashhad
2 Masters of Islamic Philosophy and Theology, Ferdowsi University, Mashhad
چکیده [English]

Human’s interaction with other beings takes place based on knowledge and understanding. Because of that when a knowledge has been acquired using one method and one faculty and one cognitive way, the process of proving it will be based on the very same method using the same faculty and the same cognitive way. Hence it would not be possible to reject or neglect the proof of a rational argument that is being expressed using rational faculties and logical reasons with sciences using experiment or even by the mean of narrative sciences.
Per that principle, this article is after discovering theological methodology of Shaykh Saduq within his religious and belief thoughts. Despite of including the word methodology in the title of this paper, the main intention is the method of reading and the methodology of Saduq which gets recalled in the contrast between his theological thoughts and other theological phrases. In doing so the method of analysis – description along with gathering information based on valid documents has been used in this paper. The result of this paper shows that the methodology of Shaykh Saduq in relation with theological phrases was based on intellect and reason. In another word despite of what is common that Saduq is a narrative and traditionalist theologian, it is good to consider him as a rational and noetic theologian rather than being a traditionalist or just a narrative person (Muhaddeth)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Saduq
  • Shiite Theology
  • Method of Theology
  • Intellectual Methodology
  • Intellectual Functions
-         قرآن کریم
-         ابن بابویه، محمد بن علی(بی‌تا)، کمال الدّین و تمام النعمة، قم: جامعه مدرسین.
-         ـــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، التوحید، قم: جامعه­ مدرسین.
-         ـــــــــــــــــــــ(1414ق)، الاعتقادات، قم: کنگره­ شیخ مفید.
-         ـــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، علل الشرایع، چ1، قم: داوری.
-         ذبیحی، محمد(1386)، فلسفه­ مشاء با تکیه بر اهمّ آراء ابن سینا، تهران: سمت.
-         رازی، فخر الدین(1373)، شروح عیون الحکمة، تهران: مؤسسة الصادق}.
-         سبحانی، جعفر(1424ق)، معجم طبقات المتکلمین، قم، مؤسسة الامام الصادق}.
-         سجادی، سیدجعفر(1375)، فرهنگ اصطلاحات فلسفی ملاصدرا، تهران: سازمان چاپ وزارت ارشاد.
-         شهرزوری، شمس الدین(1383)، رسائل الشجرة الالهیة فی علوم الحقائق الربانیة، تهران: مؤسسه حکمت و فلسفه­ ایران.
-         شیرازی، صدرالدین محمدبن قوام(1981م)، الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الأربعة، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-         صلیبا، جمیل(1366)، فرهنگ فلسفی، منوچهر صانعی دره‌بیدی، تهران، حکمت.
-         طباطبایی، محمد حسین(1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: جامعه مدرسین.
-         طبری آملی، محمدبن جریربن رستم(1415ق)، المسترشد فی إمامۀ علی بن أبیطالب}، قم: کوشانپور.
-         طوسی، محمد بن حسن(1411ق)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت: موسسة فقه الشیعة.
-         علامه حلی، حسن بن یوسف(1413ق)، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، حسن­زاده آملی، قم، مؤسسة نشر الاسلامی.
-         کلینی، محمدبن یعقوب(1407ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
-         لاهیجی، عبدالرزاق(1383)، گوهر مراد، تهران: سایه.
-         مطهری، مرتضی(1380)، مجموعه­ آثار(اصول فلسفه و روش رئالیسم)، تهران: صدرا.
-         مفید، محمدبن نعمان(1413ق)، اوائل المقالات، قم: کنگره­ شیخ مفید .
-         ـــــــــــــــــ(1413ق)، تصحیح الاعتقاد، قم: کنگره شیخ مفید.
-         مکدرموت، مارتین(1363)، اندیشه‌های کلامی شیخ مفید، احمد آرام، تهران: موسسه مطالعات اسلامی.
-         میرداماد، محمدباقر(1367)، القبسات، تهران: دانشگاه تهران.
-         ورّام بن ابی فراس، مسعودبن عیسی(1410ق)، تنبیه الخواطر و نزهۀ النواظر، قم: مکتبۀ فقیه.