نقد مسئله حدوث قرآن از دیدگاه قاضی سعید قمی با توجه به مبانی ملاصدرا

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی

چکیده

مسئله حدوث یا قِدَم قرآن از قدیمی‌ترین مباحث کلامی و الهیاتی است که سبب بروز اختلافات فراوان اعتقادی و سیاسی در جهان اسلام شد. اشاعره، قدیم بودن و معتزله حدوث قرآن را معتقد گشتند. در میان متفکران شیعی، قاضی سعید قمی با تفسیر و تحلیل احادیث منقول از امامان معصوم در این زمینه، قدیم یا خالق بودن قرآن را نادرست می‌داند و لذا مانند معتزله قائل به حدوث آن می‌شود، با این تفاوت که اطلاق لفظ «مخلوق» را به قرآن به دلیل تبادر معنای «مکذوب» از آن و عدم ورود اطلاق شرعی صحیح نمی‌داند. با توجه به مبانی ملاصدرا، قدیم بودن قرآن و صفت کلام مستلزم تعدد قدما و شریک داشتن خداوند و حادث دانستن آن به ممکن بودن موصوف و نیازمندی او به صفت حادث خویش است. از این جهت، کلام صفت الهی است که مانند صفات دیگر عینیت مصداقی و تفاوت مفهومی با ذات دارد.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
 https://www.magiran.com/paper/1603882
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1151375

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Occurrence of the Quran Criticism Based on Qazi Sa’id Qomi View by Principles of Mulla Sadra

نویسنده [English]

  • seyed mohamad mousavi
Assistant Professor of Razavi Islamic University
چکیده [English]

The topic of occurrence or the primitiveness of the Quran is along the earliest topics within theology which has caused many disputes and arguments in beliefs and politics within the world of Islam. The Ash’ari believed in the Quran being primitive vs the Mu’tazila believed in the occurrence of the Quran. Among the scholars of Shiite, Qazi Sa’id Qomi considers the primitiveness of the Quran invalid through commentary and analysis of Ahadith narrated from Infallible Imams (a.s), hence he proves the occurrence of the Quran similar to the Mu’tazila with this difference that applying the term “Makhloogh” (creature) to Quran is not right because of the “Makzub” (wrong) meaning which it projects in minds and the fact that there is no religious absolute term supporting it. Based on Mulla Sadra’s principles, considering Quran as primitive being and an attribute of Speech will end up in having multiple primitives hence considering partner for God, and considering the Quran as an occurrence or creature will mean the substantive is possible being which its dependence is on its own occurrence adjective. Therefore Speech is a divine attribute which just like other attributes is the similar in essence in terms of objectivity and is different in terms of conceptuality.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Occurrence
  • Primitive
  • Quran
  • Qazi Sa’id
  • Mulla Sadra
-         قرآن کریم.
-         ابن بابویه، محمدبن‌علی(۱۳۹۸ق)، توحید صدوق، قم: جامعه مدرسین.
-         اشعری، ابوالحسن(بی‌تا)، اللمع فی الرد علی أهل الزیغ و البدع،‌ تصحیح: حموده غرابة، قاهره: المکتبة الأزهریة للتراث.
-         تفتازانی، سعدالدین(۱۴۰۹ق)، شرح المقاصد، تحقیق: عبدالرحمن‌عمیره، بیروت: عالم الکتب.
-         جرجانی، میر سید شریف(۱۳۲۵)،‌ شرح المواقف،‌ تصحیح: بدر الدین نعسانی، قم: الشریف الرضی.‌ 
-         راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد(۱۴۱۲)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان، بیروت: دارالعلم الدار الشامیة.
-         رازی، فخر الدین(1986)، الأربعین فی أصول الدین،‌ قاهره: مکتبة الکلیات الأزهریة.
-         سبزواری، هادی(۱۳۷۹)،  شرح المنظومة، تصحیح: حسن زاده آملی، تهران: نشر ناب.
-         طباطبایی، سید محمدحسین(ق۱۴۱۷)،‌ المیزان فی تفسیر القرآن،‌ قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین.
-         عبدالجبار، ابوالحسن(۱۴۶۲)، تنزیه القرآن عن المطاعن، بیروت: دارالنهضة الحدیثة.
-         ـــــــــــــــ(۱۹۶۲م)، المغنی فی أبواب التوحید و العدل، تحقیق جورج قنواتی، قاهره: الدار المصریة.
-         ــــــــــــــــــــ(بی‌تا)، متشابه القرآن، قاهره:‌ مکتبة دارالتراث.
-         فیض کاشانی، محمد(۱۴۰۶)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام أمیر المؤمنین علی}.
-         قمی، قاضی سعید(۱۴۱۵)، شرح توحید الصدوق،‌ تصحیح: نجف‌قلی حبیبی، ‌ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         ــــــــــــــ(14۲0)، شرح الاربعین، تصحیح:  نجف‌قلی حبیبی، ‌تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
-         ــــــــــــــــ(۱۳۶۳)، کلید بهشت، تصحیح: سید محمد مشکوۀ، تهران: الزّهرا.
-         ملاصدرا، محمد(۱۹۸۱م)، الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، مصحح: امینی و امید، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
-         ــــــــــــ(۱۳۶۶)، شرح أصول الکافی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
-         ـــــــــــــــ(۱۴۱۷ق)، الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، بیروت: مؤسسة التاریخ العربی.
-         ــــــــــ.(بی‌تا)، ایقاظ النایمین، تصحیح: محسن مویدی، تهران: انجمن اسلامی حکمت و فلسفه ایران.
-         کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق(۱۴۰۷ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
-         لاهیجی، محمد جعفر(1386)، شرح رسالۀ المشاعر ملا صدرا، قم: بوستان کتاب.
-         مجلسی، محمد باقر(۱۴۰۳)، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.