The most Compassionate, the most Merciful Rational and Text-Oriented Tendencies in Shi’ism (By comparative studies of Sheikh Saduq and Sheikh Mufid views)

Document Type : Original Article

Author

Faculty member of al-Mustafa International University

Abstract

The era of wonder starts by the occultation of the 12th Imam (peace be upon him). The Shiite community faces many questions being raised internally in addition of many others along with criticisms and doubts raising from other faiths and schools of thoughts specifically the Zaidi and Mu’tazela. Such mental atmosphere led to formation of two schools of thoughts within Shi’ism focusing on text and intellect in Qom and Baghdad. Sheikh Saduq and Sheikh Mufid have tried to save the Shiite community from challenges of such era by introducing two approaches of text-oriented and rationalism. This article tries to define and answer this question that what role does intellect play within the rationalist school of Baghdad and text-oriented school of Qom. Furthermore what are the innovations of Sheikh Saduq and Sheikh Mufid within the placement of intellect? While answering those questions in this article, it will be explained that the place of intellect within the teachings of Shiite and formation of two school of thoughts – meaning text-oriented and rationalism in Qom and Baghdad – has not been affected as deep as it has within the Sunnite theology and jurisprudence and approaches of Ash’ari and Mu’tazela. In addition after the occultation started and the needs of Shiite community was extended, the innovations of Sheikh Saduq and Sheikh Mufid led to an increase and development of intellect’s status within the science of Hadith and theology so that its effects has been carried on from the science of Hadith to theology and then to jurisprudence and the principle of jurisprudence (Osul) resulting in considering intellect as the forth reason in jurisprudence.

Keywords

References

-         قرآن کریم.
-         آریان، حمید(1389)، «شأن و کارکرد عقل در تفسیر قرآن از دیدگاه نص‌گرایان»، مجله قرآن شناخت، پاییز و زمستان 1389، ش6.
-         انصاری، شیخ مرتضی(1214ق)، فرائد الاصول، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
-         برنجکار، رضا و سیدمحسن موسوی(1389) «عقل­گرایی شیخ صدوق و متکلم بودن او»، علوم حدیث، پاییز 1389، ش57.
-          فصلنامه  رواق اندیشه(1382)، «واژه شناسی: موضوع این شماره عقل‌گرایی(راسیونالیسم)»، دی 1382، ش25.
-         تستری، شیخ اسدالله(1316)، کشف القناع عن وجوه حجیۀ الاجماع، قم: موسسه آل‌البیت].
-         جودکی، محبوبه(1384)، «پیامدهای غیبت بر اندیشه و حیات سیاسی شیعیان»، تاریخ اسلام، زمستان 1384، ش24.
-         خسرو پناه، عبدالحسین و نفیسه امیری(1388) «عقل و عقل‌گرایی در فلسفه و قرآن»، فصلنامه پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم، سال اول، بهار 1388، ش2.
-         رحمتی، محمد کاظم(1385)، «غیبت صغری و نخستین بحران های امامیه»، تاریخ اسلام، بهار 1385، ش25.
-         رضوی صوفیانی، عظیم و ناصر گذشته(1390)، «علل گرایش شیخی مفید و سیدمرتضی به عقل‌گرایی اعتزالی»، پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی، بهار و تابستان 1390، ش2.
-         سبحانی، محمد تقی(1374)، «عقلگرایی و نص‌گرایی در کلام اسلامی»، مجله نقد و نظر، تابستان و پاییز 1374، ش3 و 4.
-      شریعتمداری، حمیدرضا و مرتضی توکلی محمدی(1393)، «عقل­گرایی و نص­گرایی در کلام اسلامی؛ با بررسی دیدگاه­های شیخ طوسی و ابن ادریس»، پژوهشنامه کلام، سال اول، ش1.
-         شفیعی، محمود(1387)، «اقتضاها و امتناع‌های عقل‌گرایی در فقه سیاسی»، شیعه شناسی، پاییز 1387، ش23.
-         صدر، محمدباقر(1395ق)،  المعالم الجدیده للاصول، چ2، طهران: مکتبۀ النجاح.
-         صدوق، ابوجعفر محمدبن‌علی‌بن‌بابویه(1362)، من لا یحضره الفقیه، قم: موسسۀ النشر الاسلامی.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1380)، اعتقادات.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1410)، معانی الاخبار، بیروت: موسسۀ الاعلمی.
-         ـــــــــــــــــــــــ(1395)، کمال الدین و تمام النعمه، ج1، تهران: انتشارات اسلامی.
-         ـــــــــــــــــــــــــــــــ(1398ق)، التوحید، قم: موسسه نشر اسلامی.
-         طریحی، فخر الدین(1362)، مجمع البحرین، تحقیق: احمد‌ حسینی، ج4، چ3، تهران: کتابفروشی مرتضوی.
-         عباسی تبار فیروزجاه، حبیب الله(1385)، «جایگاه عقل در اسلام»،  بازتاب اندیشه،  اردیبهشت 1385،  ش73.
-         قماشی، سعید(1384)، جایگاه عقل در استنباط احکام، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
-         کلینى، محمدبن یعقوب(1348)، اصول کافى، ترجمه سیدجواد مصطفوی، تهران: اسلامیه.
-         ـــــــــــــــــــ(1413)، اصول کافى، بیروت: دار الاضواء.
-         مجلسی، محمد باقر(1413)،  بحار الانوار، بیروت: موسسۀ الوفا.
-      مرعشی شوشتری، سید محمدحسن و هرمز اسدی‌کوه‌باد(1387)، «بررسی نقش نظریه‌پردازان مکتب بغداد در نهادینه کردن عقل در سیر تحول و تطور فقه پژوهی امامیه»، پژوهشنامه فقه و حقوق اسلامی، ش1.
-         مسعودی، جهانگیر و هوشنگ استادی(1389)، «تاثیرات عقل فلسفی بر کلام»، فصلنامه شیعه شناسی، بهار 1389، ش29.
-         مفید، محمدبن‌محمدبن‌نعمان(1)(1414)، اوائل المقالات، بیروت: دارالمفید.
-         ـــــــــــــــــــ(2)(1414)، النکت فی مقدمات الاصول، تصحیح محمدرضا جلالی، بیروت: دارالمفید.
-         ــــــــــــــــــــــ(3)(1414)، الفصول المختاره من العیون و المحاسن، ج‏2، بیروت: موسسۀ البعثۀ.
ــــــــــــــــــــــ(1413)، تصحیح الاعتقادات، تهران: المؤتمر العالمی.

Files

Share

How to cite

Statistics