نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه شاهد

چکیده

یکی از مهم‌ترین مسائلی که همواره در فلسفه و کلام اسلامی مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد، نحوه صدور موجودات و مخلوقات از خداوند است. فلاسفه با اثبات قاعده الواحد بیان می‌دارند که صادر اول، تنها عقل اول است و باقی مخلوقات در نظام علّی و معلولی، با واسطه او به ترتیب ایجاد و خلق می‌شوند. این قاعده دارای دو رکن اساسی است: واحد حقیقی و سنخیت میان علت و معلول. مهم‌ترین منتقد این قاعده، فخر رازی است که اعتراضات و انتقادات گستردهای نسبت به آن مطرح می‌کند. در پژوهش حاضر، نگارنده به بررسی و نقد دیدگاه‌های او در این زمینه می‌پردازد و بیان می‌دارد که اعتراضات فخر رازی ناشی از خلط و مغالطه میان معانی کلمه «واحد» و سنخیت میان علت و معلول است.
 
برای دریافت اصل مقاله، از نورمگز و یا مگیران ، آدرس های زیر را کپی و در نوار آدرس مرورگر خود وارد نمایید:
مگیران:
https://www.magiran.com/paper/1490225
نورمگز:
https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1083165

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Review and Critique of Fakhr Razi’s Criticism on Al-Wahid (Unique One) Principle

نویسنده [English]

  • mahmood seidi

Assistant Professor of Shahid University

چکیده [English]

Among those subjects which has the intendancy to be the center of debates or discussions within the Islamic Philosophy is the issuance way of creatures and their issuance of the Almighty. By proving the Al-Wahid (The Unique One) principle, philosophers say that the First Issuer is only the First Intellect and the rest of creatures have been  created through  him in  order within  the system of Cause and Effect. This principle consists of two major elements of the True One and the congruity between the Cause and the Effect. The famous critic of such statement is Fakhr Razi whom has made great amount of criticism and has questioned it a lot. The author in this research will review and criticize his points of view in this matter and will point out that his  criticism  and  objections  are  due  to  interpenetration  and fallacy of the One’s meanings and the congruity of the Cause and the Effect.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Razi
  • Al-Wahid
  • Cause
  • Effect
  • Congruity
-        آشتیانی، سیدجلال‌الدین(1378)، نقدی بر تهافت الفلاسفه غزالی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، قم.
-        آملی، محمد تقی(1377)، درر الفوائد، اسماعیلیان، قم.
-        ابراهیمی دینانی، غلامحسین(1380)، قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران.
-        ابن‌سینا، حسین بن عبدالله(1405)، طبیعیات شفاء، ابراهیم مدکور، مکتبة آیة‌اللّه المرعشی النجفی، قم.
-        _________________(1364)، النجات من الغرق فی بحر الضلالات، محمدتقی دانش‌پژوه، دانشگاه تهران، تهران.
-        _________________(بی‌تا)، التعلیقات، عبد الرحمن بدوی، مکتب الاعلام الاسلامی، قم.
-        _________________(1376)، الالهیات من کتاب الشفاء، حسن حسن‌زاده آملی، بوستان کتاب، چ دوم، قم.
-        _________________(بی‌تا)، المنطق من الشفاء، ابراهیم مدکور، کتابخانه آیت‌الله مرعشی‌نجفی، قم.
-        _________________(1400)، رسائل ابن سینا، محسن بیدار فر، بیدار، قم.
-        بهمنیار، المرزبان(1375)، التحصیل، مرتضی مطهری، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، تهران.
-        جوادی آملی، عبدالله(1386)، رحیق مختوم شرح حکمت متعالیه، اسراء، قم .
-        سبزواری، هادی(1383)، تعلیقات الحکمة المتعالیة فی‌الاسفار العقلیة الاربعه، تحقیق: امینی و امید، منشورات مصطفوی، قم.
-        __________(1384)، شرح المنظومه، تحقیق: حسن حسن‌زاده آملی، نشر ناب، قم.
-        سهروردی، شهاب‌الدین(1375)، مجموعه مصنفات، هنری کربن و نجف ‌قلی حبیبی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، تهران.
-        شیرازی، صدرالدین محمد(1383)، الحکمة المتعالیة فی‌الاسفار العقلیة الاربعه، تحقیق: امینی و امید، منشورات مصطفوی، قم.
-        _______________(1391)، تعلیقات شرح حکمه الاشراق، تصحیح: سیدمحمد موسوی، انتشارات حکمت، تهران.
-        طباطبایی، محمدحسین(1424نهایة‌الحکمة، تحقیق: عباس‌علی زراعی سبزواری، مؤسسة النشر الاسلامی، قم.
-        __________(بی‌تا)، بدایة الحکمة، موسسه النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، قم.
-        طبرانی، سلیمان ابن احمد(1415)، المعجم الاوسط، دارالحرمین، بی‌جا.
-        طوسی، نصیر الدین(بی‌تا)، شرح الاشارات و التنبیهات، دفتر نشر الکتاب، قم.
-        __________(1380)، بازنگاری اساس الاقتباس، به کوشش مصطفی بروجردی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران.
-        غزالی، محمد بن محمد(1382)، تهافت الفلاسفه، سلیمان دنیا، شمس تبریزی، تهران.
-        فخر رازی، محمد بن عمر(1411)، المباحث المشرقیه، تحقیق: محسن بیدارفر، بیدار، قم.
-        ______________(بی‌تا)، المطالب العالیه من العلم الالهی، تحقیق: سقا احمد حجازی، دارالکتاب العربی، بیروت.
-        ______________(1423)، الرساله الکمالیه فی الحقایق الالهیه، تحقیق: علی محی‌الدین، دار الکتب العلمیه، بیروت.
-        ______________(1384)، شرح الاشارات و التنبیهات، تحقیق: علیرضا نجف‌زاده، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران.
-        ______________(بی‌تا)، المحصل، تحقیق حسین اتای، مکتبه دار التراث، قاهره.
-        ______________(1381)، منطق الملخص، تصحیح: احد فرامرز قرا ملکی، دانشگاه امام صادق}، تهران.
-        ______________(بی‌تا)، التفسیر الکبیر، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
-        لاهیجی، عبدالرزاق‌بن‌علی(1383)، شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، مؤسسة الإمام الصادق‌}، قم.
-        مجلسی، محمدباقر(1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار]، محقق: عبدالزهرا علوی، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
-        مصباح یزدی، محمدتقی(1405)، تعلیقه علی النهایه، موسسه در راه حق، قم.
-        میرداماد، محمدباقر بن محمد(1367)، القبسات، مهدی محقق، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
-        نوری، ملاعلی(1383)، تعلیقات الحکمة المتعالیة فی‌الاسفار العقلیة الاربعه، تحقیق: امینی و امید، منشورات مصطفوی، قم.