نقد دیدگاه ترکی بن‌علی در تکفیر «حاکم بغیر ما انز‌ل ‌الله»

نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه تربیت دبیر شهید رجائی، تهران، ایران (نویسنده مسئول).

2 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

چکیده

ترکی بن‌علی (1984-2017م) از مشهورترین مفتیان گروه تکفیری داعش است. وی سخنرانی‌ها و آثار متعددی در راستای دینی‌جلوه دادن داعش و جنایات‌ آن‌ها دارد که از جملۀ آن‌ها شرح کتاب «نواقض الاسلام العشرة» محمد بن عبدالوهاب است. چهارمین مورد از این نواقض ده‌گانه «حکم بغیر ما انزل‌ الله» است که از دیدگاه بن‌علی شش مرتبه دارد و به جز مرتبه اول آن یعنی گناه، باقی موارد یعنی حکم بغیر ما انزل ‌الله در مسأله‌ای خاص، تبدیل حکم خدا به حکمی دیگر، تشریع حکمی به جای حکم خدا، ادعای حق تشریع مطلق و تعطیل کردن احکام الهی با استفاده از زور، موجب صدور حکم فقهی تکفیر و خروج از اسلام می‌شوند. مسئلۀ این مقاله، بررسی و نقد دیدگاه بن‌علی با روش «توصیف و تحلیل» است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مدعای بن‌علی در تکفیر «حاکم بغیر ما انزل ‌الله»،اولاً دچار تعارض و اضطراب درونی است، و او باید شرط استحلال و یا استکبار را در تکفیر تمام مراتب «حکم بغیر ما انزل الله» لحاظ کند؛ثانیاً معارض با آموزه‌های قرآن و سنت در تفکیک اسلام از ایمان، و کفر اعتقادی از کفر عملی است؛و ثالثاً مبتنی بر قاعدۀ تفسیری بی‌اساسی است که موجب دوری بن‌علی از میراث تفسیری اهل سنت گشته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Critique of Turki ibn Ali's View on the Takfir of a Ruler Who Does Not Rule by What Allah Has Revealed

نویسندگان [English]

  • Hasan Zarnooshe Farahani 1
  • Mohammad Hosein Zarnooshe Farahani 2
1 Associate Professor in Department of Theology and Islamic Studies, Shahid Rajaee Teacher Training University, Tehran, Iran (Corresponding Author).
2 MA of Quranic and Hadith Studies, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Turkī bin ʿAlī (1984–2017) was one of the most prominent clerics of the takfīrī group known as the Islamic State (ISIS). He produced numerous sermons and works aimed at providing a religious veneer for ISIS and its atrocities, including a commentary on Muḥammad ibn ʿAbd al-Wahhāb’s the Ten Nullifiers of Islam (al-Nawāqiḍ al-Islāmiyya al-ʿAshara). The fourth of these ten nullifiers is "ruling by other than what God has revealed (al-ḥukm bi-ghayr mā anzala Allāh)." From al-Binʿālī’s perspective, this act possesses six distinct grades. With the exception of the first grade—mere sin—the remaining five, namely: 1) ruling by other than what God has revealed on a specific matter; 2) replacing God’s ruling with another; 3) legislating a ruling in place of God’s; 4) claiming an absolute right to legislate; and 5) suspending divine rulings by force, all necessitate the legal ruling (ḥukm fiqhī) of takfīr (excommunication) and expulsion from the fold of Islam. This article examines and critiques al-Binʿālī’s viewpoint using a "descriptive and analytical" methodology. The research findings indicate that al-Binʿālī’s claim regarding the excommunication of one who rules by other than what God has revealed is, first, fraught with internal contradiction and incoherence, as he should have consistently applied the conditions of istiḥlāl (deeming the forbidden permissible) or istikbār (arrogant refusal) for takfīr across all grades of this nullifier. Second, it contravenes the teachings of the Qurʾān and the Sunna concerning the distinction between Islām (submission) and īmān (faith), and between doctrinal unbelief (kufr iʿtiqādī) and practical unbelief (kufr ʿamalī). Third, it is predicated on an unsubstantiated hermeneutical principle that has distanced al-Binʿālī from the exegetical tradition of Ahl al-Sunna wa-l-Jamāʿa (the Sunni orthodoxy).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Turkī al-Binʻālī
  • takfir
  • hukm bi-ghayr mā anzala Allāh
  • al-Nawāqid al-Islāmiyya al-'Ashara
ابن‏تیمیه، احمد. (۱۴۱۶ق). مجموع الفتاوى. مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.‎
ابن‎تیمیه، احمد. (۱۴۱۹ق). اقتضاء الصراط المستقیم لمخالفة أصحاب الجحیم. دار عالم الکتب.‎
‎ابن‏تیمیه، احمد. (۱۴۳۲ق). تفسیر شیخ الاسلام ابن تیمیه. دار ابن الجوزی.‎
‎ابن‏حنبل، احمد. (۱۴۱۶ق). مسند الامام احمد بن حنبل. مؤسسة الرسالة.‎
‎ابن‏عبدالوهاب، محمد. (بی‎‎تا). متن نواقض الاسلام. نسخه الکترونیکی.‎
‎ابن‏فوزان، صالح. (۱۴۲۶ق). دروس فی شرح نواقض الاسلام للامام المجدد شیخ الاسلام محمد بن عبدالوهاب. مکتبه الرشد.‎
‎ابن‏کثیر دمشقی، اسماعیل بن عمر. (۱۴۱۹ق). تفسیر القرآن العظیم. دار الکتب العلمیة.‎
‎ابن‏ماجة، محمد بن یزید. (۱۴۱۸ق). سنن ابن ماجة. دار الجیل.‎
‎ابن‏هشام، عبد الله بن یوسف. (۱۴۱۰ق). مغنی اللبیب عن کتب الأعاریب. کتابخانه عمومی آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره).‎
‎ایماندار، حمید، و رضایی کرمانی، محمد علی. (۱۳۹۸). بررسی آراء مفسران أهل‌سنت و نوسلفیه دربارۀ مفهوم حکم در آیه «وَ مَنْ لَمْ یَحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ». مطالعات تفسیری، (۳۹)، ۹۵-۱۰۴.‎
‎آلوسی، محمود بن عبدالله. (۱۴۱۵ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی. دارالکتب العلمیة.‎
‎بخاری، محمد بن اسماعیل. (۱۴۱۰ق). صحیح البخاری. وزارة الأوقاف.‎
‎بن‎‎علی، ترکی. (۱۴۴۱ق). شرح نواقض الاسلام العشرة. نسخه الکترونیکی.‎
‎بیهقی، ابوبکر. (۱۴۲۴ق). السنن الکبری. دارالکتب العلمیه.‎
‎ترمذی، محمد بن عیسی. (۱۴۱۹ق). سنن الترمذی. دار الحدیث.‎
‎ثعالبی، عبدالرحمن بن محمد. (۱۴۱۸ق). تفسیر الثعالبی المسمی بالجواهر الحسان فی تفسیر القرآن. دار إحیاء التراث العربی.‎
‎جاد الحق، جاد الحق علی. (۱۴۱۴ق). نقض الفریضة الغائبة. (بی‌نا).‎
‎خازن، علی بن محمد. (۱۴۱۵ق). لباب التأویل فی معانی التنزیل. دارالکتب العلمیة.‎
‎خطیب، معتز. (۲۰۰۹). سید قطب و التکفیر أزمة أفکار أم مشکلة قراء. مکتبة مدبولی.‎
‎شریفات، عبدالمحمد. (۱۳۹۶). حکم بغیر ما انزل الله. رهپویان اندیشه.‎
‎طبرانی، سلیمان. (بی‎‎تا). المعجم الکبیر. دار احیاء التراث العربی.‎
‎طبری، محمد بن جریر. (۱۴۱۲ق). جامع البیان فی تفسیر القرآن. دارالمعرفه.‎
‎عنبری، خالد بن علی. (۱۴۲۳ق). الحکم بغیر ما أنزل الله و أصول التکفیر فی ضوء الکتاب والسنة و أقوال سلف الأمة. دارالمنهاج.‎
‎فخر رازی، محمد بن عمر. (۱۴۲۰ق). التفسیر الکبیر. دار إحیاء التراث العربی.‎
‎قاسمی، محمد جمال الدین. (۱۴۱۸ق). تفسیر القاسمی المسمی محاسن التأویل. دار الکتب العلمیة.‎
‎مسلم بن الحجاج، ابوالحسین. (۱۴۱۲ق). صحیح مسلم. (محمد فواد عبد الباقی، محقق). دار الحدیث.‎
‎ملاموسی میبدی، علی، و پور رستمی، حامد. (۱۳۹۵). نقد دیدگاه سلفیهای جهادی در تفسیر آیه حاکمیت «وَمَنْ لَمْ یحْکُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ فَأُولئِکَ هُمُ الْکافِرُونَ». سلفی پژوهی، (۳)، ۹۵-۱۱۵.