Exploring Reports of Corporeality and Anthropomorphism among Early Twelver Shia, with Emphasis on Mu'min al-Taq, Hisham ibn Hakam, and Hisham ibn Salim

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD student, Quran and Hadith Teachings, Farabi Campus, University of Tehran.

2 Associate Professor, The Department of Shia Studies and Islamic Teachings, Farabi Campus, University of Tehran

3 Associate Professor, The Department of Quran and Hadith Studies, Farabi Campus, University of Tehran.

4 sm.mmoqaddam@ut.ac.ir

Abstract

The aim of this research is to explore the reports that indicate the belief of the early Twelver Shia in corporeality and anthropomorphism. Among these Shia individuals, corporeality and anthropomorphism have been attributed to Mu'min al-Taq, Hisham ibn Hakam, and Hisham ibn Salim. Thus, considering, the kinship and the close relationship between the early Shi'as and the Imams and the exceptional importance of the issue of corporeality and anthropomorphism in theology, we seek to investigate the reports from both Sunni and Shi'a sources through using a descriptive-analytical method. The findings reveal that Sunni reports on this matter are conflicting, while the reliability and substantiation of the Shia sources are found to be inadequate, conflicting with the authentic reports that reject the notion of corporeality and anthropomorphism. It appears that individuals such as Mu'min al-Taq and the two Hishams, who were knowledgeable in theological issues, endeavored to offer a meticulous elucidation of the essence and attributes of God and resolve conflicts, such as those arising from the hadiths regarding the creation of Adam (a). Their intention was to convey a more accurate meaning in explaining the essence and attributes of God, contrary to simple metaphorical interpretations of anthropomorphism.

Keywords

References

  • قرآن کریم

    • ابن ابی ­الحدید، عبدالحمید(1404)، شرح نهج البلاغة، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی‏.
    • ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم(1416)، مجموع الفتاوی، مدینه منوّره، مجمع الملک فهد لطباعة المصحف الشریف.
    • ابن داود، حسن بن علی(1342)، کتاب الرّجال، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    • ابن غضائری، احمد بن حسین(1364)، کتاب الضعفاء، قم: دارالحدیث.
    • ابن قتیبه، عبدالله بن مسلم(1419)، تأویل مختلف الحدیث، بیروت: المکتب الإسلامی ـ مؤسسة الإشراق.
    • ابن ندیم، محمد بن اسحاق(1417)، الفهرست، بیروت: دارالمعرفة.
    • ابوحیان توحیدی، علی بن محمد(1408)، البصائر و الذخائر، بیروت: دار صادر.
    • استرآبادی، ملامحمد امین(1403)، الحاشیة على أصول الکافی‏، قم: دار الحدیث.
    • اسعدی، علیرضا(1390)، «نقد و بررسی انتساب تشبیه و تجسیم به هشام بن حکم»، نقد و نظر، س16، ش2.
    • اسفراینی، شهفور بن طاهر(1403)، التبصیر فی الدّین و تمییز الفرقة الناجیة عن الفرق الهالکین، بیروت: عالم الکتب.
    • اشعری، ابوالحسن(1980م)، مقالات الإسلامیین و اختلاف المصلّین، تصحیح هلموت ریتر، آلمان/ ویزبادن: انتشارات فرانز اشتایر.
    • بغدادی، عبدالقاهر(1977م)، الفرق بین الفرق وبیان الفرقة الناجیة، بیروت: دارالآفاق الجدیدة.
    • پاکتچی، احمد(1381)، «اندیشه‌های‌ کلامی‌ در سده‌های‌ ۲ و۳ق‌»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج11، مدخل اسلام.
    • ــــــــــــــــ(1393)، «احادیث آفرینش آدم علی صورته: چالش‌های فهم در سده‌های دوم و سوم هجری»، مطالعات فهم حدیث، س1، ش1.
    • حسینی، سیدمحمدرضا(1410)، «مقولة جسم لا کالأجسام بین موقف هشام بن الحکم و مواقف سائر اهل الکلام»، تراثنا، س5، ش2.
    • حلی، حسن بن یوسف(1417)، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، قم: مؤسسة النشر الإسلامی/ مؤسسة نشر الفقاهة.
    • خزار، علی بن محمد(1401ق)، کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشرD، قم: نشر بیدار.
    • خیاط، ابوالحسین(بی‌تا)، الإنتصار و الردّ علی ابن راوندی الملحد، [بی­جا]: [بی‌نا].
    • رضایی هفتادر، حسن(1392)، «بررسی آرای ریچارد مارتین درباره تجسیم»، فلسفه دین، دوره 10، ش.
    • سیدمرتضی، علی بن حسین(1410)، الشافی فی الإمامة، تهران: مؤسسة الصادق.
    • شبیری، سیدجواد(1391)، «رجال غضائری و بررسی یونس بن ذبیان»، منتشر شده در سایت مدرسه فقاهت، درس خارج رجال، جلسه 33.
    • شهرستانی، ابوالفتح(1346)، الملل و النحل، قم: نشر شریف رضی.
    • صدرا، محمد بن ابراهیم(1383)، شرح أصول الکافی‏، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.‏
    • صدوق، محمد بن علی(1398)، التوحید، قم: جامعه مدرسین.
    • طوسی، محمد بن حسن(1373)، رجال الطوسی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی‏ جامعه مدرسین.
    • ـــــــــــــــــــــــــ(1420)، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول‏، قم: مکتبة المحقق الطباطبایی.
    • عطاردی، عزیزالله(1409)، مسند الإمام الکاظم أبی الحسن موسى بن جعفرG، مشهد مقدّس: انتشارات آستان مقدس رضوی.
    • قزوینی، خلیل بن غازی(1387)، صافی در شرح کافی، قم: دارالحدیث.
    • کراجکی، محمد بن على(1410)، کنز الفوائد، قم: دار الذخائر.
    • کریمی، مهدی(1398)، «واکاوی اندیشه توحیدی هشام بن سالم جوالیقی»، شیعه‌پژوهی، س6، ش17.
    • کشی، محمد بن عمر(1409)، إختیار معرفة الرجال، مشهد: مؤسسه نشر دانشگاه مشهد.
    • کلینی، محمد بن یعقوب(1407)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
    • گرامی، سید محمد هادی(1391)، «بازشناسی جریان هشام بن حکم در تاریخ متقدّم امامیه»، مطالعات تاریخ اسلام، س4، ش12.
    • مامقانی، عبدالله(1431)، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم: مؤسسة آل البیتD لإحیاء التراث.
    • مجلسی، محمد باقر(1404)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسولD، تهران: دار الکتب الإسلامیة.
    • ــــــــــــــــــــــ(1406)، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، قم: کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی‏.
    • ــــــــــــــــــــــ(1403)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارD، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
    • مفید، محمد بن محمد(1413)(الف)، الفصول المختاره من العیون و المحاسن، قم: کنگره شیخ مفید.
    • ــــــــــــــــــــــــ(1413)(ب)، الحکایات فی مخالفات المعتزلة من العدلیة، قم: کنگره شیخ مفید.
    • مقدسی، مطهر بن طاهر(بی‌تا)، البدء و التاریخ، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
    • نجاشی، احمد بن علی(1365)، فهرست أسماء مصنّفی الشیعة، قم: مؤسسة النشر الاسلامی‏ جامعه مدرسین.
    • Martin, Richard, 2001, »Anthropomorphism«, Encyclopaedia of the Quran, Edited by Jane Dammen McAuliffe, Leiden, Brill, vol.1, pp 103-107.

Files

Share

How to cite

Statistics