A Critical Analysis of Muʻjam al-Mu'allafāt fi al-Radd alā al-Shīʻa al-Ithnā Ashariyyah

Document Type : Original Article

Authors

1 PhD Student, Department of Shia Studies, Qom University of Religions and Sects, Qom, Iran

2 Associate Professor, Department of Shia Studies, Faculty of Shia Studies, Qom University of Religions and Sects, Qom, Iran

3 Assistant Professor, Department of History, Faculty of Literature and Humanities, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran

Abstract

Bibliographic compilation has been a significant area of interest for Muslim scholars across various historical periods. Evaluating their bibliographic methodologies in the contemporary era can illuminate the scientific growth and the epistemological, social, and religious dimensions of Islamic intellectual ecosystems. Motivated by this imperative, the present article critically examines a bibliographic work in the domain of sectarian polemics—Muʿjam al-Muʾallafāt fī al-Radd ʿalā al-Shiʿa al-Ithnā ʿAshariyya—within the academic landscape of Saudi Arabia. Employing a descriptive-analytical methodology, the research interrogates the extent to which the authors of Muʿjam al-Muʾallafāt adhered to scientific and technical bibliographic practices, particularly in concept definition and substantiation, during the documentation of anti-Twelver Shiʿi works across the first four Islamic centuries. The findings reveal significant methodological deficiencies: the work suffers from imprecise definitional parameters regarding key concepts such as “Twelver Shiʿism,” methodological transgressions, inclusion of heterogeneous materials incongruent with Imami Shiʿi scholarship, and substantive weaknesses in citations and attributions. Moreover, numerous works cited are not inherently polemical texts, and the analytical approach demonstrates a pronounced departure from scholarly objectivity. Through a critical examination of representative examples of the work's errors and limitations, this article emphasizes the urgent necessity for comprehensive revision and methodological recalibration.

Keywords

Main Subjects


Abū Zayd, Bakr. 1407 AH (1986–1987 AD). Ṭabaqāt al-Nassābīn. Dār al-Rushd.
Āghā Buzurg al-Ṭihrānī, Muḥammad Ḥasan. 1403 AH (1982–1983 AD). al-Dharīʻah ilá Taṣānīf al-Shīʻah. Edited by Aḥmad Ḥusaynī Ashkavarī. Dār al-Aḍwāʼ.
ʻAlī ʻAbd al-ʻAzīz, al-Shibl. 1417 AH (1996–1997 AD). Munāẓarat Jaʻfar al-Ṣādiq (ʻa) maʻa al-Rāfiḍī bayna Abī Bakr wa-ʻAlī (ʻa). Dār al-Waṭan.
Amīn, Sharīf Yaḥyá. 1378 Sh. (1999–2000 AD). Farhangnāmah-ʼi Firqahʹhā-yi Islāmī: Farhang-i Alfibāyī-i Bīsh az 480 Firqah-ʼi Musalmān. Translated by Muḥammad Riḍā Muvaḥḥidī. Intishārāt-i Bāz.
Anṣārī, Ḥasan. 1403 AH (1982–1983 AD). Majmūʻah-ʼi Darsʹguftārhā-yi Mīrās̲-i Ḥadīs̲-i Shīʻah: ʻAṣr-i Imāmān Bāqir va Ṣādiq (ʻa). [Lecture Series]. MIT Shia Muslims Association (Massachusetts Institute of Technology). Accessible at t.me/zekrMIT.
Anvarī, Muḥammad Javād. 1399 Sh. (2020–2021 AD). "Madkhal-i Radīyah/Radīyahʹnivīsī." In Dānishnāmah-ʼi Jahān-i Islām, vol. 19, edited by Gh. ʻA. Ḥaddād ʻĀdil. Bunyād-i Dāyirat al-Maʻārif-i Islāmī.
Āẕarīʹnizhād, Ismāʻīl. 1383 Sh. (2004–2005 AD). "Firqah-ʼi Aḥmadīyah." Kalām-i Islāmī, no. 50: 148–55.
Bāshā al-Baghdādī, Ismāʻīl. 1955 AD. Hadīyat al-ʻĀrifīn. Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʻArabī.
Bihishtī, Mujāhidʻalī. 1386 Sh. (2007–2008 AD). "Iddiʻāhā-yi Qādiyānī." Faṣlnāmah-ʼi Mashriq-i Mawʻūd, no. 2.
al-Dhahabī, Shams al-Dīn. 1405 AH (1984–1985 AD). Siyar Aʻlām al-Nubalāʼ. Edited by Shuʻayb al-Arnaʼūṭ et al. Muʼassasat al-Risālah.
Farmāniyān, Mahdī. 1387 Sh. (2008–2009 AD). Āshnāyī bā Firaq-i Tashayyuʻ. Markaz-i Mudīriyat-i Ḥawzah-ʼi ʻIlmīyah.
Futūḥī, Maḥmūd. 1393 Sh. (2014–2015 AD). Āyīn-i Nigārish-i Maqālah-ʼi Pazhūhishī. 3rd ed. Sukhan.
Ghafūrī, Muḥammad. 1391 Sh. (2012–2013 AD). "Mafhūmʹshināsī-i Shīʻah dar Manābiʻ-i Ahl-i Sunnat." Pazhūhishnāmah-ʼi Tārīkh-i Islām 2, no. 6: 109–25.
Ḥāfiẓʹniyā, Muḥammad Riḍā. 1388 Sh. (2009–2010 AD). Muqaddamahʹī bar Ravish-i Taḥqīq dar ʻUlūm-i Insānī. 16th ed. SAMT.
Ḥaydarī, ʻAbd Allāh. 1430 AH (2008–2009 AD). Munāẓarah-ʼi Imām Jaʻfar Ṣādiq (ʻa) bā yak Rāfiḍī. Translated by ʻAbd Allāh Ḥaydarī, edited by ʻAlī Shibl. www.ageedeh.com.
Ḥaẓratī, Ḥasan. 1390 Sh. (2011–2012 AD). Ravish-i Pazhūhish dar Tārīkhʹshināsī. Pazhūhishkadah-ʼi Imām Khumaynī va Inqilāb-i Islāmī.
Jaʻfariyān, Rasūl. 1403 AH (1982–1983 AD). Shinākhtnāmah-ʼi Manābiʻ-i Kuhan-i Firqahʹhā-yi Islāmī. Kitābkhānah-ʼi Takhaṣṣuṣī-i Tārīkh-i Islām va Īrān.
Kaḥḥālah, ʻUmar Riḍā. 1376 AH (1956–1957 AD). Muʻjam al-Muʼallifīn. Dār Iḥyāʼ al-Turāth al-ʻArabī.
Kantūrī, Iʻjāz Ḥusayn ibn Muḥammad Qulī. 1409 AH (1988–1989 AD). Kashf al-Ḥujub wa-al-Astār ʻan Asmāʼ al-Kutub wa-al-Asfār. Maktabat Āyat Allāh Marʻashī Najafī.
Mulāʼī Tavānī, ʻAlī Riḍā. 1386 Sh. (2007–2008 AD). Darāmadī bar Ravish-i Pazhūhish dar Tārīkh. Nay.
Muḥammad al-ʻImrān, ʻAlī ibn, and Aḥmad al-Zahrānī, Khālid ibn. 1434 AH (2012–2013 AD). Muʻjam al-Muʼallafāt fī al-Radd ʻalá al-Shīʻah al-Ithnay ʻAsharīyah. Dār al-Waʻy.
Muḥammad ibn ʻAbd al-Salām ibn Saʻīd al-Tanūkhī al-Qayrawānī al-Mālikī, Abū ʻAbd Allāh. 1432 AH (2010–2011 AD). Fatāwá Ibn Saḥnūn al-Imām al-Kabīr wa-al-ʻĀlim al-Taḥrīr Muftī al-Qayrawān. Edited by Muṣṭafá Maḥmūd al-Azharī. Dār Ibn al-Qayyim.
Muṣṭafawī Sabzavārī, Sayyid Riḍā. 1384 Sh. (2005–2006 AD). "Fihristʹnivīsī dar Dawrān-i Islāmī." Pazhūhishnāmah-ʼi Adab-i Ḥamāsī, no. 1: 137–52.
al-Najāshī, Abī al-ʻAbbās Aḥmad ibn ʻAlī. 1365 Sh. (1986–1987 AD). Rijāl al-Najāshī. Edited by Sayyid Mūsá Shubayrī al-Zanjānī. Muʼassasah-ʼi al-Nashr al-Islāmī.
Qudsī, Muḥammad. 1402 Sh. (2023–2024 AD). "ʻAvāmil-i Muʼas̲s̲ir bar Naḥvah-ʼi Tawṣīf-i ʻAbd al-Qāhir Baghdādī (m. 429) az Shīʻiyān dar Kitāb al-Farq bayn al-Firaq." M.A. Thesis, Ferdowsi University of Mashhad.
Raḥmāndūst, Mujtabá. 1390 Sh. (2011–2012 AD). "Nahżat-i Muʻjamʹnivīsī." Adab-i ʻArabī 3, no. 3: 181–200.
al-Rassī, al-Qāsim ibn Ibrāhīm. 1420 AH (1999–2000 AD). al-Dalīl al-Kabīr fī al-Radd ʻalá al-Zanādiqah wa-al-Mulḥidīn wa-yalīhi al-Radd ʻalá al-Mulḥid wa-Munāẓaratuhu. Dār al-Āfāq al-ʻArabīyah.
Robinson, Chase F. 1398 Sh. (2019–2020 AD). Tārīkhʹnigārī-i Islāmī. Translated by Muḥsin Alvīrī. 3rd ed. SAMT.
Ṣādiqī, Maryam. 1373 Sh. (1994–1995 AD). "Madkhal-i Abū Bakr Khwārazmī." In Dāʼirat al-Maʻārif-i Buzurg-i Islāmī, vol. 5. Markaz-i Dāʼirat al-Maʻārif-i Buzurg-i Islāmī.
Sajjādī, Sayyid Ṣādiq, and ʻĀlamʹzādah, Hādī. 1382 Sh. (2003–2004 AD). Tārīkhʹnigārī dar Islām. 5th ed. SAMT.
Sezgin, Fuat. 1412 AH (1991–1992 AD). Tārīkh al-Turāth al-ʻArabī. Translated by Ḥijāzī. Kitābkhānah-ʼi Āyat Allāh Marʻashī Najafī.
al-Shaykh al-Mufīd, Muḥammad ibn Muḥammad. 1413 AH (1992–1993 AD). Awāʼil al-Maqālāt. al-Muʼtamar al-ʻĀlamī li-Alfīyat al-Shaykh al-Mufīd.
Valivī, ʻAlī Muḥammad, and Dashtī, Muḥammad. 1390 Sh. (2011–2012 AD). "Naqsh-i ʻAlaviyān dar Gustarish-i Tashayyuʻ dar Nīshābūr." Faṣlnāmah-ʼi Shīʻahʹshināsī 9, no. 35: 113–44.
al-Ziriklī, Khayr al-Dīn. 1989 AD. al-Aʻlām. Dār al-ʻIlm lil-Malāyīn.
Sajadī, Sayyid Ṣādiq, and ʿĀlamzādeh, Hādī. (1382 Sh./2003 AD). Tārīkh-negārī dar Islām (5th ed.). Samt.
Sazgīn, Fu’ād. (1412 AH / 1991 AD). Tārīkh al-Turāth al-ʿArabī. Translated by Ḥijāzī. Kitābkhānah Āyat Allāh Marʿashī Najafī.
Shaykh al-Mufīd, Muḥammad ibn Muḥammad. (1413 AH / 1992 AD). Awāʾil al-Maqālāt. al-Muʾtamar al-ʿĀlamī li-Alfiyyat al-Shaykh al-Mufīd.
Ṣādeqī, Maryam. (1373 Sh./1994 AD). “Madkhal Abū Bakr al-Khwarizmī.” In Dāʾirat al-Maʿārif al-Kabīrah al-Islāmī, vol. 5. Markaz Dāʾirat al-Maʿārif al-Kabīrah al-Islāmī.
ʿAlī ʿAbd al-ʿAzīz al-Shibl. (1417 AH / 1996 AD). Munāẓarah Jaʿfar al-Ṣādiq [ʿa] maʿ al-Rāfiḍī bayna Abī Bakr wa-ʿAlī [ʿa]. Dār al-Wāṭ.
Ghafūrī, Muḥammad. (1391 Sh./2012 AD). “Mafhūm-shenāsī-yi Shīʿah dar Manābʾ Ahl al-Sunnah.” Pazhūshnāmah Tārīkh Islām 2(6): 109–125.
Fotūḥī, Maḥmūd. (1393 Sh./2014 AD). Āyīn-e Negāresh-e Maqālah-e Pazhūhishī (3rd ed.). Sokhan.
Farmāniān, Mahdī. (1387 Sh./2008 AD). Āshenāʾī bā Ferq-e Shiʿah. Markaz Modīriyyat Ḥawzah ʿIlmīyah.
Qudsī, Muḥammad. (1402 Sh./2023 AD). “ʿAvāmel Moʾaththir bar Nawḥ-e Tawṣīf ʿAbd al-Qāhir Baghdādī (d. 429 AH) az Shīʿīān dar Kitāb al-Firaq bayna al-Firaq.” Master’s thesis, Ferdowsi University of Mashhad.
Kihālah, ʿUmar Riḍā. (1376 AH / 1957 AD). Muʿjam al-Muʾallifīn. Dār Iḥyāʾ al-Turāth al-ʿArabī.
Kantūrī, Iʿjāz Ḥusayn ibn Muḥammad Qulī. (1409 AH / 1989 AD). Kashf al-Ḥujab wa al-Asṭār ʿan Asmāʾ al-Kutub wa al-Asfār. Maktabah Āyat Allāh Marʿashī Najafī.
Muḥammad al-ʿUmrān, ʿAlī ibn, and Aḥmad al-Zahrānī, Khālid ibn. (1434 AH / 2012 AD). Muʿjam al-Muʾallafāt fī al-Radd ʿalā al-Shīʿah al-Ithnā ʿAshariyyah. Dār al-Waʿī.
Muḥammad ibn ʿAbd al-Salām ibn Saʿīd al-Tannūkhī al-Qayrawānī al-Mālikī, Abū ʿAbd Allāh. (1432 AH / 2011–12 AD). Fatāwā Ibn Sahnūn al-Imām al-Kabīr wa-al-ʿĀlim al-Taḥrīr, Muftī al-Qayrawān. Edited by Muṣṭafā Maḥmūd al-Āzhirī. Dār Ibn al-Qayyim.
Moṣṭafavī Sabzwārī, Sayyid Riḍā. (1384 Sh./2005 AD). “Fehrest-navīsī dar Dowrān-e Islāmī.” Pazhūshnāmah Adab Ḥamāsī (1): 137–152.
Malāʾī Tavānī, ʿAlī Reżā. (1386 Sh./2007–08 AD). Daramadī bar Ravash-e Pazhūhesh dar Tārīkh. Nī.
Najāshī, Abū al-ʿAbbās Aḥmad ibn ʿAlī. (1365 Sh./1986 AD). Rijāl Najāshī. Edited by Sayyid Mūsá Shabīrī al-Zanjānī. Muʾassasah al-Nashr al-Islāmī.
Walawī, ʿAlī Muḥammad, and Dashtī, Muḥammad. (1390 Sh./2011 AD). “Naqsh-e ʿAlawīān dar Gostaresh-e Shīʿah dar Neyshābur.” Faslnāmah Shīʿah Shenāsī 9(35): 113–144.